Αρχαία μέλισσα - Ancient bee

Η Γιώγια Σιώκου είναι μια από τις κορυφαίες ελληνίδες ποιήτριες και με το παρόν βιβλίο της -εντυπωσιακό και σε εμφάνιση και σε περιεχόμενο και μεταφρασμένο εξαιρετικά στ' αγγλικά απ' τον σπουδαίο Ντέιβιντ Κόνολι- κάνει μία τεράστια προσφορά στην νεοελληνική μας λογοτεχνία!

Η Γιώγια Σιώκου έχει μια λυρικότατη πέννα και με την αισθαντικότητά της, την ευαισθησία της, τον γνήσιο ανθρωπισμό της, την ασύγκριτη ψυχική της ευγένεια, την γλυκεία καλοσύνη της, αλλά και τον απαράμιλλο δυναμισμό της, που της τον δίνει η οξύτατη ποιητική της συνείδηση -που 'ναι πάντοτε εν εγρηγόρσει- μάχεται για πανανθρώπινα ιδανικά και αξίες, για την ειρήνη του κόσμου και πονά για τα δεινά της ανθρωπότητας, ενώ όλ' αυτά δίνονται σε θαυμάσιους αφαιρετικούς μεταμοντέρνους στίχους, όπου δεσπόζει ο λυρικός ονειρισμός και μετουσιώνεται η σκληρή πραγματικότητα σε ποιητικό λυγμό και διάφανη αστρένια ονειροφαντασία.

[....] Αποτυπώνει τα πιο σκληρά γεγονότα με την διάφανη γοητεία του ποιητικού οίστρου της, σ' έναν λυρικό ονειρισμό που προβληματίζει, διδάσκει, απογειώνει κι αφήνει έντονη την αισθητική συγκίνηση στην ψυχή του αναγνώστη της.

Έτσι, μας ταξιδεύει στους υπέροχους κόσμους της λυρικής αισθαντικότητάς της, προσφέροντας στην νεοελληνική μας λογοτεχνία τα διάφανα κρίνα της μοναδικής ποιητικής της σκέψης!

Την ευχαριστούμε για την πολύτιμη προσφορά της στα νεοελληνικά μας γράμματα και της ευχόμαστε ολόκαρδα συνεχή έμπνευση και την τρανή χαρά της αδιάκοπης ποιητικής δημιουργίας, για να χαιρόμαστε πάντα τα αριστουργηματικά ποιητικά έργα της κορυφαίας πανανθρώπινης ποιήτριάς μας, της Γιώγιας Σιώκου.

Κατερίνα Δέφνερ - Καφή
Δημοσιεύθηκε στα Αιολικά Γράμματα
Χρόνος 41ος - Νοέμβρης 2011 - Τεύχος 252

"Η ποίηση είναι δημόσια ανάληψη ευθύνης. Οι μεγάλοι μας ποιητές απευθύνθηκαν στο γένος, στην κοινωνία. Τα τελευταία χρόνια έχουμε μια στροφή στην ποιητική ιδιωτία. Αν και βγαίνουν αξιόλογες συλλογές, οι ποιητές ασχολούνται με θέματα μιας κλειστής κοινότητας, δεν μιλάνε για την κοινωνία, για τα προβλήματα του γένους. Γι' αυτό παλιότερα υπήρχε συζήτηση, υπήρχε αυτό που λέμε πνευματική ζωή" έλεγε χθες το μεσημέρι ο κριτικός θεάτρου, φιλόλογος και ποιητής Κώστας Γεωργουσόπουλος παρουσιάζοντας την ποιητική συλλογή "Αρχαία μέλισσα" της Γιώγιας Σιώκου, που κυκλοφορεί σε δίγλωσση έκδοση, ελληνικά και αγγλικά, σε μετάφραση Ντέιβιντ Κόνολι, στη σειρά "Λάλον ύδωρ" των εκδόσεων "Τυπωθήτω".

Η "Αρχαία μέλισσα" έδωσε μιας πρώτης τάξεως αφορμή τόσο στον Κώστα Γεωργουσόπουλο όσο και στους παρακαθήμενούς του φιλολόγους και πανεπιστημιακούς Μιχάλη Μερακλή και Χρίστο Αλεξίου και τον εκδότη Γιώργο Δαρδανό να τοποθετηθούν γύρω από την ποίηση της σήμερον εντάσσοντας τη συγκεκριμένη ποιητική συλλογή στη χωρία της δημιουργίας που συμπλέει με την κοινωνία, την εποχή και κυρίως τα πάθη του ανθρώπου.

"Είμαι εδώ γιατί η ποίηση της Γιώγιας Σιώκου δεν ασχολείται με τα ιδιωτικά της, θέλει να μάθει τον διπλανό της, αποκωδικοποιεί και προσεγγίζει τη φύση και δεν αφήνει τον αναγνώστη απ' έξω. Γι' αυτό πουλάει το βιβλίο της, επικοινωνεί" διευκρίνησε ο Κ. Γεωργουσόπουλος. Για τον Μιχάλη Μερακλή η Γιώγια Σιώκου "διαθέτει τα στοιχεία εκείνα που κάνουν αξιόλογο έναν ποιητή", διότι "έχει αποδεχτεί ως προορισμό του ποιητή τον άνθρωπο, έχει συνειδητοποιήσει ότι μιλώντας για τον άνθρωπο μιλάς για κοινολεκτούμενα, για τα κοινά πάθη και προβλήματα και επιπλέον δεν έχει πέσει στην παγίδα του σκοτεινού στίχου και της ασάφειας καθώς διαθέτει γλώσσα δική της, αναγνωρίσιμη, τίμια όμως κατεργασμένη και με τον άνθρωπο ως κύριο στόχο".

Ο Χρίστος Αλεξίου επικεντρώθηκε στη "λιτότητα, την περιεκτικότητα και την εντελώς προσωπική αφήγηση" της Γ. Σιώκου, η οποία εμπνέεται από "το φως, το τοπίο, την ιστορία του τοπίου και τον άνθρωπο" σε έναν αξιόλογο συνδυασμό "του ανθρώπου και του γεγονότος που συμβαίνει". Για τον Χ. Αλεξίου στην "Αρχαία μέλισσα" "αναδύεται διαρκώς μέσα από το εγώ το εμείς". Όλοι οι ομιλητές συμφώνησαν ότι η ποίηση της Γ. Σιώκου διαπνέεται από "πνευματικότητα και συναίσθημα".

Η αβάσταχτη μοναξιά στις πολιτείες, η ιστορία και ο πολιτισμός μας, τα μεγάλα οικολογικά δεινά, είναι τα υλικά από τα οποία άντλησε την έμπνευσή της η ποιήτρια. Άλλωστε, όπως αυτοπροσδιορίστηκε η ίδια, "η ζωή μου είναι μια ιστορία μ' έναστρους πρίνους, κρητικά φαράγγια με αηδόνια, χιονισμένα οροπέδια, ερειπωμένα νεώρια και φορτέτσες, συνυφασμένη με τη μεταξένια μοναξιά της πολιτείας, ανάμεσα σε σεληνιακούς κρατήρες ανασφάλειας και ατσάλινες σφίγγες καθώς το μέλλον ολοένα εξαϋλώνεται".

Π.Κρ., 30/09/2011

"Ποίηση σημαίνει όνειρο και δεν υπάρχει εποχή δίχως όνειρα"

"Διανύουμε δύσκολους καιρούς. Ομως ποίηση σημαίνει όνειρο και δεν υπάρχει εποχή δίχως όνειρα". Αυτό επισημαίνει η Χανιώτισσα ποιήτρια, Γιώγια Σιώκου - Κοματσουλάκη, η έβδομη ποιητική συλλογή της οποίας, "Αρχαία μέλισσα", κυκλοφόρησε πρόσφατα σε μετάφραση στα αγγλικά του David Connolly.

Οι «Διαδρομές» μίλησαν με τη Χανιώτισσα ποιήτρια για τη νέα της ποιητική συλλογή, τον ρόλο των πνευματικών ανθρώπων σε περιόδους κρίσης και την ποίηση που, όπως λέει η ίδια: «Είναι η πιο ανιδιοτελής ενασχόληση του ανθρώπου. Διότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει δίχως να ονειρεύεται. Και η ποίηση είναι το ταξίδι για το όνειρο».

Τι περιλαμβάνει η έβδομη ποιητική σας συλλογή «Αρχαία μέλισσα» που κυκλοφόρησε πρόσφατα σε μετάφραση στα αγγλικά του David Connolly;

Τριάντα χρόνια γράφοντας ποίηση, μαγικά ταξίδεψα στον χρόνο. Τρία διακριτά μέρη συγκροτούν την έβδομη δίγλωσση ποιητική μου συλλογή «Αρχαία μέλισσα», μετάφραση David Connolly, εκδόσεις Gutenberg και είναι αφιερωμένη στη μνήμη του αγαπημένου μου πατέρα, Εμμανουήλ Κοματσουλάκη. Θεματικά κυριαρχούν στο πρώτο μέρος ζητήματα κοινωνικής ευαισθησίας και υπαρξιακής αναζήτησης, όπως η μοναξιά των ανθρώπων στις πόλεις, τα παιδιά του τρίτου κόσμου δίχως σχολεία κ.ά. Στο δεύτερο μέρος κυριαρχούν θέματα οικολογικής αγωνίας, όπως οι πάγοι που λειώνουν, το τσουνάμι, οι πυρκαγιές κ.ά. Και στο τρίτο μέρος κορυφαία θέση έχουν ποιήματα για την Ακρόπολη, τη Βεργίνα, το Μεγάλο Αρσενάλι κ.ά.

Οι μεταφραστές είναι συνήθως οι αφανείς ήρωες των οποίων το έργο συνθλίβεται κάτω από το ειδικό βάρος του πρωτότυπου λογοτεχνικού έργου το οποίο υπηρετούν. Ο David Connolly, ο οποίος ανέλαβε τη μετάφραση της ποιητικής σας συλλογής, έχει βραβευθεί από τη Βρετανική Εταιρεία Συγγραφέων και το Βρετανικό Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης. Αποτελεί αυτό μια αναγνώριση του έργου σας;

Ο David Connolly είναι ένας κορυφαίος μεταφραστής του αιώνα μας, μια διεθνής προσωπικότητα, αλλά συγχρόνως και ένας άνθρωπος σεμνός, που μου έκανε την εξαιρετική τιμή να μου δωρίσει τη μετάφραση των ποιημάτων μου στα αγγλικά, να μου προτείνει τον οίκο Gutenberg και να εκδώσουμε μαζί τη δίγλωσση αυτή ποιητική συλλογή.

Η συνάντησή σας με τον Γιάννη Ρίτσο το 1975 στάθηκε η αφορμή να ασχοληθείτε με τη λογοτεχνία. Εκλείπουν σήμερα ποιητές τέτοιου βεληνεκούς; Ποιος είναι ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων στη δύσκολη εποχή που διανύουμε;

Το 1975 είχα την ευλογία να γνωρίσω τον γίγαντα της ποίησης, τον Γ. Ρίτσο. Του έδωσα χειρόγραφα και από τότε μέχρι που χάθηκε είχαμε αλληλογραφία και τηλεφωνική επικοινωνία, προσπαθώντας να με πείσει να ασχοληθώ με την ποίηση. Του αφιέρωσα τη δεύτερη ποιητική συλλογή «Αναπαράσταση του ανέφικτου». Σήμερα δεν υπάρχουν προσωπικότητες αυτής της μεγαλοσύνης και γενναιοδωρίας. Δυστυχώς ο 21ος αιώνας υπολείπεται του 20ού αιώνα και των προηγουμένων σε μεγάλες μορφές ποίησης. Ομως και στον αιώνα μας υπάρχουν ποιητές και ποιήτριες σημαντικοί. Ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων χαράχθηκε από τους τέσσερις μεγάλους ποιητές της αρχαιότητας Αισχύλο, Σοφοκλή, Ευριπίδη και Αριστοφάνη.

Υπήρξαν άλλοι ποιητές που επηρέασαν τη γραφή και την πορεία σας;

Το 1995 παρουσιάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας το πρώτο μου βιβλίο, αφιερωμένο στη μνήμη της μητέρας μου «Ο εμπαιγμός των ειδώλων», το οποίο συνοδευόταν από 77 συλλεκτικά, από τον διαπρεπή καθηγητή κ. Μερακλή. Εκεί είχε προσκληθεί ο Αντώνης Δεκαβάλλε, καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης, εξαιρετικά σημαντικός ποιητής και άνθρωπος. Άκουσε τα ποιήματα, την ανάλυση και επιστρέφοντας έστειλε επιστολή στον εκδότη μου, που μου παρεδόθη.

Επίσης, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ποιητής, που υπογράφει τα ποιήματά του με το ψευδώνυμο «Μύρης», ο άνθρωπος που τιμά τις Τέχνες και τα Γράμματα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πνευματική μου ζωή. Του άρεσαν τα πρώτα μου βιβλία και έκτοτε μου έκανε την εξαιρετική τιμή και παρουσιάζει το έργο μου σε εκδηλώσεις, όπου προσδίδει με το πνευματικό του κύρος μια ιδιαίτερη ακτινοβολία.

Συνήθως γράφετε οργανωμένα και προσχεδιασμένα ή λειτουργείτε με μια αιφνίδια έμπνευση;

Και στα επτά βιβλία μου στωικά περίμενα την αύρα της έμπνευσης. Βέβαια είχα ασκηθεί και μπορούσα να προσδιορίσω τη στιγμή της έμπνευσης. Και μονάχα τότε έγραφα. Δηλαδή σπάνια. Ομως καθημερινά διόρθωνα τα χειρόγραφα και μελετούσα οκτώ ώρες ημερησίως τριάντα χρόνια. Στο γραφείο μου, κάτω από ένα γαλάζιο πορτατίφ, έχω περάσει μια ολόκληρη ζωή.

Κάποιοι υποστηρίζουν πως δεν της αξίζει της εποχής μας η ποίηση. Ευφυολόγημα ή βρίσκετε αλήθειες πίσω από αυτήν την άποψη;

Ζώντας μια εποχή καταναλωτικού πολιτισμού, στην άκρη της αβύσσου, ο λόγος είναι ένας ήλιος που αναδύεται πάμφωτος και μεις οι ποιητές και οι ποιήτριες θα πρέπει να τον σεβόμαστε και να τον υπηρετούμε σωστά, γιατί έχουμε ιερό χρέος απέναντι στη Λογοτεχνία και απέναντι στους αναγνώστες. Οσο η ανθρωπότητα απειλείται, τόσο η αποστολή του ποιητή είναι πολύτιμη.

Ποιος είναι ο εχθρός του ποιητή σήμερα;

Εχθρός του ποιητή είναι ίσως ο ίδιος ο εαυτός του. Ομως μπορεί να είναι και σύμμαχός του. Εάν ο ποιητής μπορεί να χειριστεί τον εαυτό του, τότε είναι σύμμαχός του. Εάν δεν μπορεί, τότε με τις ανασφάλειες που έχει και την υπερευαισθησία του, εχθρός του είναι ο εαυτός του.

Πιστεύετε ότι η ποίηση μπορεί να μας κάνει καλύτερους; Να γίνει π.χ. η φιλοσοφία της καθημερινής μας ζωής;

Με το θαύμα της ποίησης θα μπορέσει ο αναγνώστης να ξανακερδίσει τον χαμένο λόγο, να διασώσει τη μνήμη, την αθωότητα, την καλοσύνη, την αξιοπρέπεια, τον σεβασμό, την αυταπάρνηση και την ελπίδα. Γιατί η ποίηση κλείνει μέσα της ουρανό και γη, αγάπη και φως, τη λάμψη της αναζήτησης μιας ουτοπίας.

Βαδίζουμε σε μια μακρόχρονη κρίση. Ελπίζετε σε κάτι;

Διανύουμε δύσκολους καιρούς. Όμως πιστεύω πως η ανθρωπότητα δεν θα καμφθεί. «Ο Προμηθέας Δεσμώτης», «Ο Άμλετ», «Η Αντιγόνη», «Οι Ελεύθεροι πολιορκημένοι», το «Αξιον εστί», «Η σονάτα του σεληνόφωτος» θα νικήσουν. Ποίηση σημαίνει όνειρο και δεν υπάρχει εποχή δίχως όνειρα. Παρ’ όλο που στην εποχή μας όπως γράφω σ’ ένα ποίημα: «προσδοκίες υλοτομούνται και χάνονται / με σμαραγδένια σμήνη κορμοράνων».

Η ποίηση είναι η πιο ανιδιοτελής ενασχόληση του ανθρώπου. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει δίχως να ονειρεύεται. Και η ποίηση είναι το ταξίδι για το όνειρο.

Συνέντευξη στην Ελένη Φουντουλάκη
Δημοσιεύθηκε στις 3/9/2011, στην καθημερινή
εφημερίδα των Χανίων Χανιώτικα Νέα

Σύμβολο της γονιμότητας της φύσης αλλά και της εργατικότητας όσων μοχθούν καθημερινά, η μέλισσα... Σε αυτήν, και μάλιστα την Αρχαία μέλισσα, καταφεύγει η ποιήτρια Γιώγια Σιώκου στην τελευταία της, έβδομη, ομότιτλη ποιητική συλλογή, που κυκλοφόρησε πρόσφατα σε δεύτερη έκδοση από τη σειρά "Λάλον ύδωρ" των εκδόσεων Τυπωθήτω του Γ. Δαρδανού, και μάλιστα σε δίγλωσση έκδοση (ελληνικά - αγγλικά), σε μετάφραση του γνωστού καθηγητή του ΑΠΘ και μεταφραστή του έργου του Καβάφη David Conolly, ενώ το εξώφυλλο κοσμεί πίνακας του Π. Ζουμπουλάκη.

Στα εξήντα ποιήματα που απαρτίζουν τη συλλογή, η ποιήτρια, σαν μέλισσα η ίδια, επισκέπτεται τους μύθους, τα μνημεία, τους σταθμούς της ιστορίας τους τόπους, τα πρόσωπα που αποτελούν το υλικό της καλλιτεχνικής της δημιουργίας, συνδυάζοντάς τα με την προσωπική της μυθολογία και τις δικές της κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευαισθησίες, τις υπαρξιακές και αισθητικές της αναζητήσεις.

Τρία διακριτά μέρη συγκροτούν τη συλλογή Αρχαία μέλισσα, όπου θεματικά κυριαρχούν, στο μεν πρώτο, ζητήματα κοινωνικής ευαισθησίας και υπαρξιακής αναζήτησης, στο δεύτερο θέματα οικολογικής αγωνίας, ενώ στο τρίτο κυριαρχούν οι ποιητικές επισκέψεις σε συγκεκριμένους τόπους και μνημεία της Ελλάδας. Αν και θεματικά διακριτά, και τα τρία αυτά μέρη διακρίνονται από συνέχεια, μια διαρκή "ροή από παρόμοια θέματα, αφού τα ίδια μεράκια, οι ίδιοι καημοί, οι ίδιες ελπίδες και αναζητήσεις γεμίζουν τη σκέψη της", όπως σημειώνει ο φιλόλογος και λογοτέχνης Γιάννης Τζανής.

Έτσι, η ποίηση της Γ. Σιώκου διακρίνεται, και σε αυτήν τη συλλογή, από ένα σταθερό προσανατολισμό, με χαρακτηριστικά όπως η τάση της να αντλεί υλικό από αρχαία κείμενα, μύθους ή μνημεία, εντάσσοντάς τα στην προσωπική της μυθολογία: "Και ανατινάξαμε τους κοραλλιογενείς υφάλους / Σπάσαμε τα φωνήεντα / Και ερμηνεύσαμε τις ραψωδίες με σύμφωνα" ("Αυλίδα"). Η βία και ο πόλεμος, η αδικία, ο αυταρχισμός, η πείνα και η δυστυχία αποτελούν ένα επιπλέον θεματικό μοτίβο, ενώ σε αυτήν τη συλλογή η περιβαλλοντική αγωνία αναδεικνύεται σε κυρίαρχο στοιχείο της ποίησής της: " Ακόμα συλλογίζομαι τα δένδρα. / Σαρκώδης κορμός, κλώνοι τρυφεροί, / πολιούχο κάνιστρο με μέλι. / Συρματοπλεγμένοι πορτοκαλεώνες. / Συρματοπλεγμένη θάλασσα" ("Ελαιογραφία σε ξύλο").

Ο έρωτας, η αγάπη, η τρυφερότητα, η ανθρώπινη ζεστασιά είναι στοιχεία που δεν λείπουν, καθώς, όπως παρατηρεί ο Γ. Τζανής, η ποιήτρια σαν "μέλισσα αναζητάει περισσότερο τη συντροφικότητα, την απασχολεί περισσότερο ο άνθρωπος, ο άλλος και τα βάσανά του, ο κόσμος και οι ρωγμές του".

Η ποίηση της Γ. Σιώκου είναι και εδώ ολιγόστιχη, με στίχους μικρούς και κάποτε μονολεκτικούς, δίνοντας όλο το βάρος στη λέξη, που αντλείται απ' όλο το ιστορικό εύρος της ελληνικής, με λέξεις κάποτε σπάνιες και άτριφτες από την καθημερινή χρήση. Μολονότι η αφαιρετικότητα και η υπερρεαλιστική διάθεση εδώ υποχωρούν προς όφελος του συγκεκριμένου και της απλής έκφρασης, οι εικόνες της, το κύριο ποιητικό της υλικό, συνεχίζουν να είναι και εδώ ονειρικές, υπερβατικές, υπαινικτικές αλληγορικές: "Κι ο θερμαστής από τον ουρανό / ελέγχει τη στάθμη του νερού, / τη φλόγα, τον ελκυσμό της αρχαίας καμινάδας" ("Το ελαιουργείο").

Η Αυγή, 31/7/2011

Οι εκδόσεις Gutenberg - τυπωθήτω και Πατάκη θα παρουσιάσουν
την Παρασκευή, 13 Μαΐου 2011 στις 8.00 μ.μ.
στην Αίθουσα Λόγου της Στοάς του Βιβλίου, Πεσματζόγλου 5 και Σταδίου,
το σύνολο του έργου της ποιήτριας

Γιώγιας Σιώκου

με εισηγητή τον κ. Χρίστο Αλεξίου
τ. Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Birmingham
και διευθυντή του περιοδικού ΘΕΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ.

Την εκδήλωση θα συντονίσει η κα Αγγελική Πρίγγουρη,
τ. Γραμματέας Πολιτιστικού Κέντρου του ΟΤΕ.

Απαγγελία: κος Χρήστος Μαραθιάς, Ηθοποιός
και Ανθούλα Μαρινάκη, Ηθοποιός.

Κιθάρα - τραγούδι: Παναγιώτης Μπούσαλης

Στην κατάμεστη αίθουσα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων, παρουσίασε η πολυβραβευμένη ποιήτρια Γιώγια Κοματσουλάκη Σιώκου, την έβδομη ποιητική της συλλογή, με τίτλο «Αρχαία Μέλισσα».

Πρόκειται για 60 ποιήματα, που μάλιστα έχουν μεταφραστεί στην αγγλική γλώσσα από τον David Connolly, το διάσημο μεταφραστή των Καβάφη, Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη.

Παρουσιάζοντας την τελευταία της συλλογή, η ποιήτρια Γιώγια Σιώκου, χαρακτήρισε την «Αρχαία Μέλισσα» επίκαιρη, καθώς όπως εξηγεί γίνονται αναφορές στο περιβάλλον, τον άνθρωπο και την ιστορία, θεματικές με διαχρονικά νοήματα και ανησυχίες.

Η επιλογή του τίτλου της τελευταίας ποιητικής συλλογής, δεν έγινε τυχαία, τόνισε η Γιώγια Σιώκου στη Νέα Τηλεόραση, για να συμπληρώσει πως «εάν χαθούν οι μέλισσες θα χαθεί και ο πλανήτης γη».

www.neatv.gr - Γ.Ζ., 14/4/2011

Η ΕΛΜΕ Ρεθύμνου
και η Λογοτεχνική ομάδα του "Στεκιού των καθηγητών"

Σας καλούν στην παρουσίαση της ποιήτριας
Γιώγιας Σιώκου και της ποιητικής της συλλογής

Αρχαία Μέλισσα

την Πέμπτη 14 Απριλίου 2011
και ώρα: 8.30 μ.μ. στο "Στέκι των Καθηγητών"

Για το έργο της ποιήτριας θα μιλήσει η κα Κέλη Δασκαλά
Διδάσκουσα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

Ο Δήμος Χανίων και η Δημοτική Βιβλιοθήκη
σας προσκαλούν
την Τετάρτη 13 Απριλίου 2011 στις 7.30
στην αίθουσα του Αναγνωστηρίου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Υψηλαντών 30
στην παρουσίαση του νέου δίγλωσσου βιβλίου της ποιήτριας

Γιώγιας Κοματσουλάκη - Σιώκου
"Αρχαία μέλισσα"

μετάφραση στα αγγλικά David Connoly
εκδόσεις Gutenberg - τυπωθήτω
Ζωγραφική Πέτρος Ζουμπουλάκης

Τη δημιουργό και το έργο της θα παρουσιάσουν οι κ. κ.
Κώστας Μουτζούρης, Πρόεδρος του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας,
Βαρβάρα Περράκη, Φιλόλογος,
Λεωνίδας Μανωλικάκης, Ηθοποιός- Σκηνοθέτης
Νίκη Μαρκάκη, Οικονομολόγος.

Ποιήματα θα απαγγείλουν η Ρόζα Μοτάκη-Κονταδάκη Δικηγόρος,
υπεύθυνη του τομέα Πολιτισμού του Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων
και η Ανθούλα Μαρινάκη,
τελειόφοιτη της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΘηνών - Ηθοποιός, πτυχιούχος της Θεατρικής Σχολής «Αρμένη».

Την εκδήλωση θα πλαισιώσουν η καθηγήτρια Μουσικής Μαρία Παπουτσάκη (κιθάρα)
και η σοπράνο Μαρία Κλεινάκη (τραγούδι).

Ο Δήμαρχος Χανίων
Εμμανουήλ Σκουλάκης

Ο Αντιδήμαρχος
Δημήτρης Λειψάκης

Ο Πολιτιστικός και Αθλητικός Οργανισμός του Δήμου Βριλησσίων και
ο Σύλλογος "Ελεύθερη Έκφραση Γυναικών Βριλησσίων",

σας προσκαλούν την Τρίτη 5 Απριλίου 2011 στις 8 μ. μ.

στην αίθουσα "Μουσών" του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου
(Κισσάβου Π, τηλ. 210 - 6130990)

στην παρουσίαση του νέου δίγλωσσου βιβλίου της ποιήτριας
Γιώγιας Σιώκου "Αρχαία μέλισσα"

μετάφραση στα Αγγλικά David Connolly
εκδόσεις Gutenberg - τυπωθήτω
Zωγραφική: Πέτρος Ζουμπουλάκης

Τη δημιουργό και το έργο της θα παρουσιάσουν οι κ. κ.

Ηλίας Ανδριόπουλος
Μουσικοσυνθέτης και Συγγραφέας

Παναγιώτης Καραφωτιάς
Λογοτέχνης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Indianapoliw, πρ. Σύμβουλος ΟΗΕ

Αλέξανδρος Τσαγκαρέλλης
Φιλόλογος, Συγγραφέας

Πέτρος Ζουμπουλάκης
Ζωγράφος

Την εκδήλωση θα συντονίσει η κα Ζωή Κουβαρά
Υπεύθυνη Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Βριλλησίων

Ποιήματα θα απαγγείλουν
η κα Τζένη Κολλάρου-Καλλέργη, Ηθοποιός και
ο κος Τέλης Ζώτος, Ηθοποιός.

Το μουσικό μέρος επιμελείται ο Παναγιώτης Μπούσαλης
συνθέτης, τραγουδιστής, κιθαρίστας.

[....] Θα αρχίσω την εισήγησή μου από την προσωπικότητα και το έργο της ποιήτριας. Την Γιώγια Σιώκου την γνώρισα τον Ιούνιο του 2008, που μαζί με τους καθηγητές του Α.Π.Θ. Ιωάννη Κουκιάδη και Άρη Καζάκο παρουσιάσαμε την προηγούμενη ποιητική συλλογή της «Αδιάθλαστη μοναξιά» στην αίθουσα του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Με είχαν προτείνει στη Γιώγια η Κική Εμμανουηλίδου από τις εκδόσεις Μαλλιάρης και ο αείμνηστος μεγάλος ποιητής της πόλης μας Τάκης Βαρβιτσιώτης, που την Κυριακή που μας πέρασε είχαμε το τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνό του και ο οποίος αγαπούσε πολύ την ποιήτρια Γιώγια Σιώκου και το έργο της, όπως τον αγαπούσε και η ίδια. Θέλω με τη συγκυρία της αναφοράς του να κάνουμε όλοι μια ευχή: Να αναπαύει ο Θεός την ευαίσθητη ψυχή του και να τον αξιώσει εκεί πάνω να τέρπει και τους αγγέλους με την ποίησή του.

[...] Η Γιώγια Σιώκου, όπως τη γνώρισα πρώτα από το έργο της και ύστερα από την επικοινωνία μας είναι μια σεμνή, διακριτική και ευγενική ψυχή, μια γυναίκα ευαίσθητη, με τις απαλές αποχρώσεις της μοναξιάς του καλλιτέχνη, που κατεβαίνει στα κατάβαθα της ύπαρξης, να εξορύξει τα σμαράγδια της ποίησης και να μας τα προσφέρει, ενώ παράλληλα έχει έναν αξιοθαύμαστο δυναμισμό, επιμονή, αγωνιστικότητα κι εργατικότητα (όπως η ίδια ομολόγησε στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ ασχολείται τουλάχιστον ένα οχτάωρο τη μέρα με τη μελέτη και τη δημιουργία). Μια γυναίκα που την συναρπάζουν οι αρχέγονοι μύθοι, η ιστορία, τα απολιθωμένα θραύσματα της ομορφιάς όλων των πολιτισμών που αναδύονται ονειρικά από το πέλαγος της συλλογικής μνήμης, η φύση με τις ομορφιές της και τη ζωογόνα επιρροή της στη ζωή, η τέχνη με ποιότητα, που συμπληρώνει την ανθρώπινη καλλιέργεια και ολοκληρώνει τις προσωπικότητες. Μια γυναίκα που έχει κέντρο της σκέψης και της συνείδησής της τον άνθρωπο και τα βάσανά του, τα παιδιά που πεθαίνουν πεινασμένα κι αβοήθητα, χωρίς σχολεία και προοπτικές, τη φύση που καταστρέφεται, την ομορφιά που λεηλατείται, ρυπαίνεται και σκεπάζεται από σκουπίδια. Μια γυναίκα με όνειρα, αισιοδοξία και όραμα για τον κόσμο.

Η Γιώγια Σιώκου γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης και ζει στην Αθήνα. Ήταν υπάλληλος της Τραπέζης Ελλάδος και υπηρέτησε στη Βιβλιοθήκη των Οικονομικών Μελετών της Τραπέζης Ελλάδος. Δέθηκε ιδιαίτερα με τους συναδέλφους και τα προβλήματά τους. Συμμετείχε σε όλους τους μεγάλους αγώνες της ΟΤΟΕ της δεκαετίας 1980 και 1990. Μια συνάντηση με τον Γιάννη Ρίτσο στάθηκε η αφορμή για μακρόχρονη γνωριμία. Ήταν αυτός που την έπεισε ν' ασχοληθεί σοβαρά με την Λογοτεχνία. Η ποιήτρια είναι μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, και χρημάτισε μέλος της Επιτροπής Κρίσης νέων μελών. Επίσης, είναι μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Λογοτεχνίας (UNESCO), των Φίλων του Ιδρύματος «Ελευθέριος Βενιζέλος» στα Χανιά, των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη, του Πολιτιστικού Τμήματος του Συλλόγου της Τραπέζης Ελλάδος, των Πνευματικών Δημιουργών του νομού Χανίων και των Φίλων Δημιουργών του νομού Χανίων και των Φίλων της Unisef.

Δημοσίευσε 7 ποιητικές συλλογές:
Ο εμπαιγμός των ειδώλων το 1994
Αναπαράσταση του ανέφικτου το 1998
Βαλς στα συντρίμμια το 1999
Σφυρήλατο μετάξι το 2000
Στις παρυφές του ελίχρυσου το 2002
Αδιάθλαστη Μοναξιά το 2003 και
Αρχαία μέλισσα το 2010

Τα βιβλία της έχουν προλογίσει σημαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων, καθηγητές πανεπιστημίων, και γνωστοί κριτικοί, και επιμελήθηκαν την καλλιτεχνική τους εμφάνιση με έργα τους γνωστοί ζωγράφοι, όπως ο Π. Γράβαλλος και ο Γιάννης Μίχας. Ποίησή της έχει δημοσιευθεί επίσης σε λογοτεχνικά περιοδικά και άλλα έντυπα και ανθολογίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Βουλγάρικα και Ισπανικά. Έχει τιμηθεί με βραβεία και διακρίσεις. Ποιήματά της μελοποιήθηκαν από τον Μουσικοσυνθέτη Στάθη Γκότση, συνεργάτη του Χρήστου Λεοντή.

Η Γιώγια Σιώκου μίλησε σε τιμητικές εκδηλώσεις για τους ποιητές Γιάννη Ρίτσο, Τάσο Λειβαδίτη, Μανόλη Αναγνωστάκη.και πρόσφατα πήρε συνέντευξη από την κόρη του Ρίτσου. Εισηγητές του έργου της Γιώγιας Σιώκου στις παρουσιάσεις ήταν μερικοί από τους σημαντικότερους εκπροσώπους των γραμμάτων και του πολιτισμού μας όπως: Κώστας Γεωργουσόπουλος Πανεπιστημιακός, Γεώργιος - Αλέξανδρος Μαγκάκης Πανεπιστημιακός, Μιχάλης Μερακλής Πανεπιστημιακός, Ιωάννης Κουκιάδης Πανεπιστημιακός, ‘Αρις Καζάκος Πανεπιστημιακός, Γιάννης Πανούσης πρ Πρύτανης, Νίκος Μαρκάτος πρ. Πρύτανης ΕΜΠ, Γεώργιος Κουκουλές πρ Πρύτανης Παντείου - Πρόεδρος ΟΜΕΔ, Δεληβοριάς Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Ιωάννης Μαρκαντώνης Πανεπιστημιακός - Πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, Κική Σαραντάκου Πανεπιστημιακός, Κώστας Βαλέτας Λογοτέχνης - Εκδότης περιοδικού ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, Τάκης Βαρβιτσιώτης Ακαδημαϊκός - Ποιητής ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Κρήτης Ειρηναίος και πολλοί ακόμα άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών. Σε πολλές από τις παρουσιάσεις των βιβλίων της Γιώγιας Σιώκου απήγγειλε ο επιφανής Ηθοποιός - Σκηνοθέτης - Μεταφραστής Θεατρικών Έργων πρ. Βουλευτής Λυκούργος Καλλέργης μαζί με την σύζυγο του, εξαίρετη ηθοποιό Τζένη Κολλάρου - Καλλέργη. Συγκλονιστική ήταν και η απαγγελία του Ντέιβιντ Κόνολι ερμηνεύοντας ποιήματα της στα Αγγλικά στην εκδήλωση που έγινε προς τιμήν της στη Θεσσαλονίκη το 2008 στο ΚΘΒΕ.

Ας περάσουμε πάλι στο βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα:
Διαπίστωσα πως τον τίτλο της συλλογής «Αρχαία μέλισσα», που είναι και τίτλος ομώνυμου ποιήματος, τον εμπνεύστηκε από επίσκεψή της στη Βεργίνα, την παλιά πρωτεύουσα των Μακεδόνων, στη Βεργίνα του Φίλιππου και του Ανδρόνικου, στη Βεργίνα της Ελλάδας. Με συγκίνησε πολύ. Πάντα οι Κρητικοί είχαν ιδιαίτερη αδυναμία προς τη Μακεδονία και το έδειξαν στον Μακεδονικό Αγώνα. Έξω όμως απ’ αυτό, ο τίτλος είναι και συμβολικός και αντιπροσωπευτικός, γιατί σηματοδοτεί τις προθέσεις, τους στόχους και την ποιητική λειτουργία της σ’ αυτή τη συλλογή: Σαν αρχαία μέλισσα η ποιήτρια πετάει στους μύθους, στα μνημεία, στους σταθμούς της ιστορίας, στους τόπους, στα πρόσωπα και μαζεύει το νέκταρ της έμπνευσης, το πρώτο υλικό της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Το συνδυάζει με την προσωπική της μυθολογία και μυθοπλαστική δεινότητα, με τις προσωπικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευαισθησίες της, τις υπαρξιακές, πνευματικές κι αισθητικές αναζητήσεις της, το ατομικό και παγκόσμιο όραμά της και με μυστικές διεργασίες δημιουργικής πνοής μας προσφέρει εύγευστο και μυρωδάτο το μέλι της ποίησης, απόσταγμα συμπυκνωμένο τον βασιλικό πολτό, βάλσαμο για την ψυχή.

Αυτή, λοιπόν, είναι η μέλισσα που με το μέλι μας γλυκαίνει και με το κεντρί της μας «αναμιμνήσκει οικεία κακά», σύμφωνα με τον αρχαίο ποιητή Φρύνιχο και το φιλόσοφο Σωκράτη, και αγωνίζεται να μας κρατήσει άγρυπνες τις συνειδήσεις, όρθιες τις ψυχές και τεταμένες τις αισθήσεις απέναντι στο κακό που ύπουλο και περιτυλιγμένο με φανταχτερό χρυσόχαρτο προβάλλεται σε λαμπερές βιτρίνες, στην ακαλαισθησία, στην ασχήμια και κακογουστιά που πλημμυρίζει αυτό τον πλαστικό κόσμο μας. Αυτή είναι η Γιώγια Σιώκου με την αντίστασή της, την αυθεντικότητα και την πραγματική ομορφιά που μας προσφέρει.

Η ποιητική συλλογή «Αρχαία μέλισσα» είναι ένα πολύ ωραίο και εξωτερικά και εσωτερικά βιβλίο (όλα τα βιβλία της Γιώγιας είναι και αισθητικά κομψοτεχνήματα με τη μορφή και την καλλιτεχνική τους διακόσμηση). Το βιβλίο όμως αυτό δεν έχει εσωτερική διακόσμηση και το διακρίνει στην εμφάνιση και στο όλο στήσιμο μια δωρική λιτότητα. Το εξώφυλλο διακοσμείται με έναν πίνακα του ζωγράφου Πέτρου Ζουμπουλάκη, ένα τεράστιο δένδρο, μια αιωνόβια ελιά, με τον γιγάντιο κορμό, τις ρίζες τις αρχέγονες να προεξέχουν απ’ το χώμα, σαν να ξεχειλίζει η δύναμη και η ζωή που κουβαλούν από τη γη. Άμεσα παραπέμπει στη λειτουργία της τέχνης και της ποίησης που αντλούν από τη φύση και τη γη και τροφοδοτούν με δύναμη και ομορφιά τη ζωή. Επιπλέον, άριστα συνδυάζεται η ελιά με την ποιήτρια μέλισσα και το περιεχόμενο της συλλογής. Είναι ένα βιβλίο μεγάλου σχήματος με 160 σελίδες που περιέχει 60 ποιήματα με αγγλική μετάφραση στη δεξιά σελίδα. Να σημειώσουμε την εξαίρετη μετάφραση από τον καθηγητή του ΑΠΘ Ντέιβιντ Κόνολι, που είναι ένας από τους καλύτερους μεταφραστές διεθνώς (μετέφρασε Καβάφη και πολλούς άλλους). Είναι πολύ τυχερή η Γ. Σιώκου για τη συνεργασία αυτή.

Η συλλογή είναι χωρισμένη από την ποιήτρια σε τρία μέρη με θεματικά κριτήρια: Στο Α΄ μέρος υπερτερούν τα θέματα κοινωνικής ευαισθησίας και υπαρξιακής αναζήτησης, στο Β΄ κυριαρχούν τα θέματα περιβαλλοντικής και οικολογικής στάσης και στο Γ΄ αναφορές σε συγκεκριμένους τόπους και μνημεία (Θήρα, Λαύριο, Κύπρος, Ανώγεια, Τήνος, Βεργίνα, Παρθενώνας κ.α). Παρά τον υποτυπώδη αυτό διαχωρισμό όμως, υπάρχει στη συλλογή αυτή μια θεματική συνέχεια, μια διαρκής ροή από παρόμοια θέματα, αφού τα ίδια μεράκια, οι ίδιοι καημοί, οι ίδιες ελπίδες και αναζητήσεις γεμίζουν τη σκέψη της, οι ίδιες εικόνες της τρομοκρατούν τα μάτια και τη φαντασία, τα ίδια αισθήματα κι ευαισθησίες αγκυλώνουν ή γλυκαίνουν την ψυχή της. Ο Σεφέρης εξομολογήθηκε κάποτε: «Λέμε πάντοτε τα ίδια πράγματα με άλλες λέξεις» και είχε δίκιο, γιατί αυτό είναι το έργο όποιου ποιητή δε γράφει σκόρπια ποιήματα, μα με συνέπεια στήνει μια ποίηση και χτίζει το δικό του ποιητικό στερέωμα με καθαρές προθέσεις και σταθερό προσανατολισμό.

Επιμέρους θεματικά μοτίβα και τάσεις διακρίνουμε: Την τάση της να αναφέρεται ή να αντλεί υλικό από αρχαίους μύθους, κείμενα, μνημεία, αποσπάσματα της Βίβλου, να τα μεταπλάθει, να τα εντάσσει στην προσωπική της μυθολογία στις κοινωνικές ή περιβαλλοντικές της προθέσεις και ευαισθησίες, μεταφέροντας και παραλληλίζοντάς τα συχνά με σύγχρονες καταστάσεις και βασανιστικά προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, κάτι που αποτελεί διαρκή καημό για την ποιητική συνείδησή της. Στίχοι και εικόνες φρίκης και καταστροφής είναι διάσπαρτες σ’ όλη τη συλογή: «Αποκεφαλισμός των αστεριών», «Ακόμα βομβαρδίζουν τον ουρανό», «με ακέφαλα σώματα χορεύω» «έφηβοι στο θάμπος τρομάζουν μιας νέας ηλιαχτίδας κι έρπουν κουρέλια και κόκαλα στης ερήμου την τρώγλη» «ένα σαρκοβόρο απ’ τα βάθη των στίχων κατασπαράσσει τη γαλήνη», «Ροδόφυλλα της καρδιάς μου δωρίζω ν’ αναπαύονται τ’ ανάπηρα παιδιά των πολέμων, τα παιδιά με τα φαγωμένα μάτια και τα πεσμένα δάχτυλα», «Ρουάντα, Σιέρα Λεόνε, Σρι Λάνκα: μολύβια στέλνω στα ορφανά χερουβείμ να γράφουν γράμματα στον ουρανό για την ειρήνη». Aφιερώνει στα παιδιά και στους εφήβους, που υποφέρουν πιο πολύ σ’ αυτόν τον ανυπόφορο κόσμο, μια σειρά από τα καλύτερα ποιήματά της, και πολλούς στίχους και αναφορές σε άλλα. Εδώ σ’ αυτή τη θεματική ενότητα η ποίηση της Σιώκου αποκτά μια παγκοσμιότητα, καθώς αναφέρεται σε παιδιά από όλο τον κόσμο με ατομικές αναφορές και προσωπικά παραδείγματα.

Άλλο θεματικό μοτίβο που κυριαρχεί σε πολλά ποιήματα και εκφράζεται με διάσπαρτους στίχους σ’ όλη τη συλλογή είναι η περιβαλλοντική καταστροφή, ένας κίνδυνος που συσσωρεύεται με εκρηκτικές εκφράσεις και ανάλογο κλίμα σε πολλά ποιήματα, μια ακαθόριστη απειλή που παραμονεύει πίσω από λέξεις ύπουλες και στίχους δηλητηριασμένους από καυσαέρια, χημικά κι αναθυμιάσεις. Μια μόλυνση που φοβερίζει ακόμη και τις συνειδήσεις, μια ρύπανση που προχωρεί ακάθεκτη μιαίνοντας τα πιο πολύτιμα για τη ζωή, το χώμα, τον αέρα, το νερό, ακόμα και τα όσια και ιερά της τέχνης, της παράδοσης και της δημιουργίας. Η έρημος που σταθερά κι αμείλικτα επεκτείνεται, τα ζώα που εξαφανίζονται κατά γένη, οι πάγοι που λιώνουν, η ομορφιά που χάνεται ανάμεσα στα σκουπίδια, στη βρωμιά, στην πρόχειρη βιομηχανική ακαλαισθησία, η αγωνία για του κόσμου ολόκληρου τ’ αθάνατα μνημεία του πολιτισμού. Θα τολμούσα να πω πως σ’ αυτή τη συλλογή η περιβαλλοντική αγωνία της ποιήτριας αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο.

Η ποιήτρια Γιώγια Σιώκου, αρχαία μέλισσα που βουίζει ρυθμικά ανάμεσά μας, διασχίζοντας τον κόσμο κάθετα και οριζόντια, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, δεν παραλείπει στη συλλογή αυτή να μας εξομολογηθεί και για την τέχνη της με κάποια ποιήματα που προδίδουν τις προθέσεις και την τεχνική της. Αυτά τα ποιήματα οι μελετητές τα ονομάζουν ποιήματα ποιητικής τέχνης ( ars poetica). Εντόπισα 6 ποιήματα μ’ αυτή τη θεματογραφία: «Με 18 φθόγγους και 24 γράμματα» (34), «Κάρβουνο και μολύβι σε χαρτί» (36), «Προσωπογραφία με τέμπερα» (40), «Το πέτρινο λιοντάρι» (66), «Χίλια αηδόνια» (68), «Μαστίχα και μάραθο» (116).

Ένα ακόμη θεματικό μοτίβο είναι η αφιέρωση ποιημάτων σε τόπους αγαπημένους, σε μνημεία του παγκόσμιου πολιτισμού. Όλο το τρίτο μέρος της συλλογής περιέχει τέτοια αφιερώματα, και κάποια βρίσκονται στις άλλες ενότητες, με ποικίλη όμως θεματολογία όλα, σχετική με τ προηγούμενα θέματα (κοινωνικά, περιβαλλοντικά, υπαρξιακά): Αναφέρω ενδεικτιά κάποιους τίτλους: Η λίμνη Αράλη, Αυλίδα, Τσέρνομπιλ, Θήρα, Λαύριο, Κύπρος, Ανώγεια, Τήνος, Ήπειρος, Τα χάλκινα της Γουμένισας, ο Παρθενώνας.

Ο έρωτας, η αγάπη, η τρυφερότητα, η ανθρώπινη ζεστασιά δε λείπουν ως θέματα και σ’ αυτή τη συλλογή της ποιήτριας, μόνο που είναι λιγότερα και πιο προσωποποιημένα.

Για τη θεματογραφία θέλω να σημειώσω ότι η Γιώγια Σιώκου, αφού με τις προηγούμενες ποιητικές συλλογές της πέρασε από τον «εμπαιγμό των ειδώλων», την «Αναπαράσταση του ανέφικτου», «το βαλς στα συντρίμμια», «την αδιάθλαστη μοναξιά» η οποία κι εδώ διακρίνεται σε κάποια ποιήματα, σ’ αυτή τη συλλογή, ως μέλισσα αναζητάει περισσότερο τη συντροφικότητα, την απασχολεί περισσότερο ο άνθρωπος, ο άλλος και τα βάσανά του, ο κόσμος και οι ρωγμές του, οι παγίδες κι οι θανάσιμοι κίνδυνοι που τον παραμονεύουν. Ακόμη και οι υπαρξιακές αναζητήσεις της δεν έχουν να κάνουν με προσωπικά αισθήματα, προβλήματα, φόβους κι ελπίδες, αλλά με τον κόσμο, τον άνθρωπο της καθημερινότητας όπου γης.

Κλείνοντας την αναφορά μου στο περιεχόμενο και στη θεματική της συλλογής θα ήθελα να προσθέσω πως, παρά την εκρηκτικότητα, την αίσθηση της απειλής και τις ζοφερές εικόνες καταστροφής, την υπαρξιακή αγωνία που την διατρέχει, τη θλίψη που τη χρωματίζει σε κάποιες σκηνές, υπάρχουν και αρκετές αισιόδοξες και φωτεινές εικόνες.. Η διάχυτη τρυφερότητα, η επιμονή και η αγωνιστική διάθεση της ποιήτριας να σαλπίσει, να κραυγάσει, να κατακεραυνώσει, να αφυπνίσει συνειδήσεις είναι η πιο αισιόδοξη εκδοχή. Το τρίτο μέρος του βιβλίου με τα αφιερώματα περιέχει περισσότερο φως, περισσότερη δημιουργία από καταστροφή, περισσότερη ελπίδα από φόβο, περισσότερη ζωή από θάνατο, περισσότερο ήλιο.

Για τα γενικά χαρακτηριστικά της ποίησης και τον προσωπικό τρόπο έκφρασης και ποιητικής γραφής της Γιώγιας Σιώκου, τη βαθμιαία κατάκτηση της ποιητικής ουσίας: τη λιτότητα, την πυκνότητα, την αφαιρετικότητα, τη δυναμική της υπερβατικής μοντέρνας εικόνας, την τολμηρή δραστική έκφραση και την αυτόνομη λειτουργία της καίριας λέξης, έχω μιλήσει στην παρουσίαση της προηγούμενης συλλογής της εδώ στη Θεσσαλονίκη και δεν θα επεκταθώ. Η ποίησή της είναι σχεδόν πάντα λιγόστιχη κι οι στίχοι μικροί με λίγες λέξεις και συχνότατα μονολεκτικοί, που δίνουν όλο το βάρος στη λέξη και στην αυτόνομη δυναμική ή συναισθηματική λειτουργία της. Αυτός ο κοφτός, λιγοσύλλαβος στίχος, συνδυασμένος με την πύκνωση και την αφαιρετική διάθεση έχει έναν εξωτερικό ρυθμό, παράλληλα με τον εσωτερικό ρυθμό της εναλλαγής των εικόνων που δεσπόζει σ’ ολόκληρη τη συλλογή. Ένας ρυθμός συνεχής. Μια αρμονία εσωτερική και εξωτερική Ο λόγος κοφτός και μετρημένος. Κυρίως σε παράταξη. Λίγες και μόνο οι απαραίτητες οι υπατακτικές προτάσεις. Λόγος της αυθόρμητης εικόνας που κάποτε βγαίνει απευθείας από το υποσυνείδητο, ή πέφτει σα σταγόνα βροχής από το σύννεφο της φαντασίας. Και στη συλλογή αυτή τα περισσότερα ποιήματα είναι λιγόστιχα και λιτά που δεν καλύπτουν τη μισή σελίδα. Μόνο 6 από 60 ξεπερνούν τους 15 στίχους.

Στην ποίηση της Γιώγιας Σιώκου κυριαρχεί μια αφαιρετικότητα και μια συγκρατημένη υπερρεαλιστική διάθεση. Στη συλλογή αυτή όμως ο υπερρεαλισμός, η ελλειπτικότητα και τα συνειρμικά άλματα έχουν υποχωρήσει αισθητά και η συγκεκριμένη, απλή και κατανοητή έκφραση υπερτερεί. Οι γόνιμες σιωπές έρχονται ν’ αντικαταστήσουν κάποια ηθελημένα χάσματα προηγούμενων συλλογών. Η ποιητική αφήγηση επικρατεί με σταθερά σημεία επικοινωνίας, συγκεκριμένη δομή και καθαρούς στόχους για τα βήματα που πρέπει να κάνει ο αναγνώστης, ώστε να συναντηθεί με τον ποιητικό πομπό. Επιχειρείται επιτυχημένα μια ισορροπία ανάμεσα στον τολμηρό, υπαινικτικό και συμπυκνωμένο λόγο και στον καθαρό, λιτό αλλά άμεσο, εξομολογητικό και επικοινωνιακό, για επαρκείς αναγνώστες, ποιητικό λόγο. Γνωρίζοντας και την προηγούμενη ποίηση της Γιώγιας, θεωρώ ότι με το προχώρημα αυτό βρίσκει περισσότερο αυτό που ταιριάζει στο χαρακτήρα της και στους ποιητικούς καημούς της. Τώρα αφομοιώνει και πραγματώνει το δίδαγμα του πρώτου και μεγάλου δασκάλου της, και ολονών μας φυσικά, του Γιάννη Ρίτσου που έγινε και αγαπημένο μας τραγούδι από το Χρίστο Λεοντή: «Τώρα, αδερφέ που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα κι απλά, καταλαβαινόμαστε τώρα, δεν χρειάζονται περσότερα». Συναντήθηκε με την απλότητα του Ρίτσου στην επικοινωνία, γιατί κι η Γιώγια δεν τραγουδάει για να ξεχωρίσει από τον κόσμο (έτσι σεμνή κι απλή που είναι από χαρακτήρα) αλλά «για να σμίξει όλο τον κόσμο».

Τα κύρια ποιητικά υλικά της Γιώγιας Σιώκου είναι οι εικόνες: φυσικές, υπερβατικές (στην πλειονότητα), ονειρικές, υπαινικτικές, αλληγορικές, επίσης οι περιγραφές, οι μύθοι τους οποίους αντλεί από την αρχαιότητα και η μυθοπλασία με τη δυνατή φαντασία της, οι εμπειρίες και τα βιώματα που κοχλάζουν στη μνήμη, η καθημερινή πραγματικότητα που ματώνει γύρω της, τα τρυφερά αισθήματα, η πίστη και η αγωνιστικότητά της που την ανασταίνουν. Ο έμφυτος λυρισμός της τώρα γίνεται πιο γνήσιος κι αυθεντικός, χωρίς ακραία χρώματα κι υπερβολές, η δραματική ένταση, οι εκρήξεις, οι κορυφώσεις, οι συγκρούσεις, το πλεονέκτημα της έκπληξης και του τελικού αιφνιδιαμού, που ξέρει να το εκμεταλλεύεται άριστα, και το ψυχολογικό κλίμα, που με μαεστρία καλλιεργεί, σηματοδοτούν μια ποίηση με ποιότητα, ήθος και δραστικότητα, που έχει κάτι να πει και το λέει με σωστό και προσωπικό τρόπο.

Θα πω λίγα και για τη γλώσσα, την οποία η ποιήτρια κατέχει σ’ όλο της το βάθος και πλάτος και δε διστάζει να τη χρησιμοποιεί με θάρρος και ελευθερία, δίχως αγκυλώσεις με τη δραστικότητα που είχε απ’ την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ανάλογα μ’ αυτό που κάθε φορά ταιριάζει και εκφράζει γνήσια τις ποιητικές προθέσεις της. Έτσι θα συναντήσουμε στίχους όπως: «Εν Κανά της Γαλιλαίας,ο Ιησούς το ύδωρ οίνον εποίησεν», επειδή έτσι λειτουργεί καλύτερα η ποιητική έκφραση με την πρωταρχική χρήση της και το αυθεντικό της βάρος. Συχνά χρησιμοποιεί λέξεις σπάνιες και άτριφτες από τη χρήση που δίνουν μια ιδιαίτερη χάρη στο κείμενο με τη γοητεία του νέου ή του άγνωστου όπως: καμινιάζω, ξεκαμινιάζω, χιονόχηνες, ροϊζω, ελκυσμός γυρεόκοκκος, άρτικες, μπαρουτιέρες, κροκόπεπλες, μαϊστραλίζω και πολλές άλλες. Άλλοτε διανθίζει τους στίχους με τολμηρούς συνδυασμούς λέξεων, συχνά με αλληγορική ή υπερβατική σημασία, που ανακαλούν στη σκέψη εικόνες δυνατές και γνήσια ποιητικές: για παράδειγμα: «Το αμάλγαμα της συνείδησης», «αλύχτημα προπανίου», «σε δροσοσταλίδα διάφανων οροσειρών, σ’ εσπερινό αντίλαλο αρχαίων κριαριών», «με τραβέρσες τειχίζεις την αθανασία της μνήμης», «αποκεφαλισμός των αστερισμών», «αντίποινα όχεντρες», «σε μια σταγόνα τσίπουρο ένα καϊκι σκιρτά», «ο ναός της παρθένου, κυρτώνει και υψώνεται σαν έναστρη χορδή τόξο» και ένα πλήθος άλλων που κάποτε μας προβληματίζουν ή μας σοκάρουν, αλλά στο μεγαλύτερο ποσοστό κινητοποιούν τη φαντασία μας και μας οδηγούν σε δημιουργική προσέγγιση του ποιήματος. Σας ευχόμαστε δημιουργική κινητοποίηση του ψυχικού σας κόσμου καθώς θα διαβάζετε το βιβλίο. Ευχόμαστε και στην ποιήτρια να είναι καλοτάξιδο το έργο της και σύντομα να μας ετοιμάσει κι άλλη τέτοια ωραία έκπληξη.

Γιάννης Τζανής
Θεσσαλονίκη, Πέμπτη 10 Μαρτίου 2011

[Καταρχάς, επιτρέψτε μου να διευκρινίσω ότι δεν βρίσκομαι σήμερα εδώ με την ιδιότητα του στελέχους του Εθνικού Κέντρο Βιβλίου, καθώς με την ποιήτρια Γιώγια Σιώκου με συνδέει μια προσωπική φιλία που είναι παλαιότερη από την απασχόλησή μου στο ΕΚΕΒΙ. Αισθάνομαι δε ευτυχής να συμμετέχω στην αποψινή εκδήλωση μαζί με τον παλιό μου πρύτανη στο ΕΜΠ, καθηγητή κ. Νίκο Μαρκάτο, και μάλιστα να έχω παρακολουθήσει μόλις πριν την απολαυστική ομιλία του.]

Η «Αρχαία μέλισσα» είναι η έβδομη ποιητική συλλογή της Γιώγιας Σιώκου, μέσα σε χρονικό διάστημα δεκαέξι ετών, που εκδίδεται επτά χρόνια μετά από το προηγούμενο βιβλίο της. Επομένως, μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι, από κάθε άποψη, πρόκειται για ώριμο έργο. Όλες οι θεματικές της ποιήτριας, όλα τα στοιχεία της ποίησής της που εμφανίστηκαν στις προηγούμενες συλλογές, συναντιούνται στο βιβλίο αυτό. Το στοιχείο ωστόσο ωριμότητας της ποιητικής της έκφρασης, είναι η απλότητα, η οικονομία και η λιτότητα, που πλησιάζει, σε ορισμένες περιπτώσεις, την πυκνότητα έκφρασης της κινέζικης ποίησης και των χαϊκού.

Αγαπημένες θεματικές της ποιήτριας, που διατρέχουν όλο σχεδόν το προηγούμενο έργο της και συναντάμε στην «Αρχαία μέλισσα», είναι:

- Θραύσματα από αρχαίες μνήμες: αναφορές στην Ιλιάδα (Αυλίδα, σ. 100), στην Οδύσσεια (Κολχίδα, σ. 20), στον Παρθενώνα (Παρθενώνας, σ. 152, Ανατολική Ζωοφόρος, σ. 128), στους αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων (Ο ιστιοπλόος, σ. 26), στα αρχαία μεταλλεία (Λαύριο, σ. 130), στη Βεργίνα (Αρχαία μέλισσα, το πολύ ωραίο ομότιτλο ποίημα της συλλογής, σ. 148).

- Αναφορά στο ελληνικό τοπίο, στους συνειρμούς του, στον εγγενή λυρισμό του: έχουμε ποιήματα που εμπνέονται από τη Θήρα, την Τήνο, την Ήπειρο, την Κύπρο –όχι μόνο ως φυσική πραγματικότητα. Εκεί που το στοιχείο αυτό, όμως, απογειώνεται κυριολεκτικά, είναι όταν η ποιήτρια αναφέρεται στην ιδιαίτερη πατρίδα της, την Κρήτη –τα Ανώγεια, τα Χανιά (στο ποίημα για το Μεγάλο Αρσενάλι), το Φαράγγι της Σαμαριάς, κάνοντας την ποίησή της να αγγίζει, σχεδόν, την ευφορία και τον λυρισμό των κρητικών δημοτικών τραγουδιών.

- Βουβή, στοχαστική διαμαρτυρία για το περιβάλλον, για την αλλαγή του κλίματος, για την καταστροφή του πλανήτη. Αξίζει να σημειωθεί, εδώ, ότι όπως ακριβώς και ο Γιάννης Ρίτσος στον οποίο οφείλει επιρροές, η Γιώγια Σιώκου είναι μια ποιήτρια με ενεργή πολιτική και κοινωνική συνείδηση, η οποία όμως δεν καταλήγει ποτέ να γράφει εύκολη ή προσχηματική ποίηση, εξαιτίας αυτής της ευαισθησίας. Ακούμε τα ποιήματά της να μιλούν με οδύνη για τα δάση του Αμαζονίου που υλοτομούνται, για τα ενδημικά φυτά που εξαφανίζονται, για τους πάγους που λιώνουν από την υπερθέρμανση, για την πυρηνική ρύπανση, που συμφύεται με τον πόνο για έναν ολόκληρο κόσμο που χάνεται (όπως, λ.χ. η Λίμνη Αράλη, σ. 98, που αποξηράνθηκε, αφήνοντας τα αλιευτικά να προσαράξουν στην κοίτη της). Στο επόμενο ποίημα, ο υπαινιγμός της ποιήτριας είναι δραστικός:

Στην Αρκτική
πολικές αρκούδες
προσμένοντας τη θάλασσα να παγώσει,
πλαγιάζουν νωχελικά
σε ρόδινους λόφους.

Χιονοστιβάδες
τις σκεπάζουν απαλά.
Στο λυγμό ενός κρότου.

- Κοινωνική συνείδηση/πολιτικό πρόταγμα, όπως άλλωστε σε ένα από τα πρώτα ποιήματα που την καθιέρωσαν, το Πεθαίνονται στη Γη της Επαγγελίας: οδύνη για τα παιδιά του κόσμου (Ένα σχολείο πλέει στη Λίμνη Τόνλε Σαπ, σ. 50, Ωδή στον μικρό μεταλλωρύχο, σ. 56, Ένας μαθητής του κόσμου, σ. 62), αναφορά στην Κύπρο των Γρηγόρη Αυξεντίου και Ευαγόρα Παλληκαρίδη, της Κερύνειας και της Αμμοχώστου.

- Μια «ποιητική των υλικών», με τον τρόπο, σχεδόν, που δίδαξε με το έργο του ο Ν.Γ. Πεντζίκης: σε ορισμένα ποιήματά της πρωταγωνιστούν οι υδρατμοί μεθανίου, το προπάνιο, συρματόσχοινα, θερμαστές, ελκυσμοί, ο αρχαίος γαληνίτης, ο μόλυβδος, ο αιματίτης, ο φθορίτης, ο αραγωνίτης και ο χαλκοπυρίτης, η τσικουδιά…

- Η ελάσσων φωνή των «μικρών και ασήμαντων πραγμάτων», ένας λυγμός για τον ανίκητο νόμο της φθοράς και του θανάτου (Ελαιουργείο, Μικρές αντιλόπες, Αρχιπέλαγος, Το οροπέδιο, Μ’ ένα λεμονανθό).

Υπερβαίνοντας τις άκαμπτες αυτές απαριθμήσεις, στην «Αρχαία μέλισσα» μπορεί κανείς να ανακαλύψει στιγμές ποιητικής έκφρασης απρόβλεπτης δύναμης και ελευθερίας, όπως λ.χ. στο ποίημα Ασίκικος:

Τα κοράλλια της γλώσσας μας
στα κράσπεδα συλλέγεις.
Μόνος σου στο σύμπαν
μ’ένα γλάρο.
Χορεύοντας ασίκικο.

Ωστόσο, τα ποιήματα τα οποία τείνω να προτιμώ, στην πλούσια αυτή και πολυσύνθετη (θα τολμούσα να πω: παλίμψηστη, χωρίς καθόλου να την υποτιμώ) συλλογή της, είναι τα ποιήματα στα οποία δε συμβαίνει σχεδόν τίποτα –αναμένοντας αυτό το «κάτι» να λάβει χώρα μέσα στον κόσμο του αναγνώστη, ως αντίδραση/σπασμός, μετά το τέλος του ποιήματος. Αυτή η στιγμή της σιωπής, είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ποιητικής τέχνης:

Το ελαιουργείο

Στο συρματόσχοινο παλιού ελαιουργείου
πάνω από το ατμοκάζανο,
στεγνώνουν ακόμα
τα ρούχα ενός εργάτη.
Και ο θερμαστής από τον ουρανό
ελέγχει τη στάθμη του νερού,
τη φλόγα,
τον ελκυσμό αρχαίας καμινάδας.

Η «Αρχαία μέλισσα» είναι ένα ρωμαλέο έργο, μια πλατιά σύλληψη που δεν φοβάται να ξανοιχτεί στο ευρύ πεδίο της «εν όλω» ανθρώπινης εμπειρίας, μέσα από την ηθική στάση, την ακεραιότητα και τη φυσική, σχεδόν, απλότητα της ποιήτριας. Επιπλέον, διαθέτει τη σημαντικότερη, κατά τη γνώμη μου, αρετή της λογοτεχνίας: να μας φέρνει σε επαφή, μέσα από την ευαισθησία του δημιουργού, με μη-φανερές όψεις των πραγμάτων. Γι’ αυτό, γι’ αυτή την προσφορά ενός παράλληλου κόσμου που την ύπαρξή του αγνοούσαμε τελείως, εμπειρικά, οφείλουμε ευγνωμοσύνη, ως αναγνώστες, στην ποιήτρια Γιώγια Σιώκου.

10 Φεβρουαρίου 2011
Σωκράτης Καμπουρόπουλος
Ειδικός Σύμβουλος ΕΚΕΒΙ

Ο Πολυχώρος Πολιτισμού "διέλευσις"
σας προσκαλεί την

Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου 2011 στις 19:00

στην παρουσίαση της νέας δίγλωσσης έκδοσης
της ποιήτριας Γιώγιας Σιώκου

"Αρχαία Μέλισσα"
μετάφραση στα αγγλικά: David Connolly
εκδ. Gutenberg-τυπωθήτω
___________________________________________

Εισηγητές:
Νίκος Μαρκάτος
πω. πρύτανης, καθηγητής ΕΜΠ

Σωκράτης Καμπουρόπουλος
ειδικός σύμβουλος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου

Απαγγελία: Χρυσάνθη Κορνηλίου

Στο πιάνο: Nίκος Λαλιώτης

Κιθάρα-τραγούδι: Παναγιώτης Μπούσαλης
_______________________________________________________

Πολυχώρος Πολιτισμού "διέλευσις", Λέσβου 15 και Πόρου, ΑΘΗΝΑ
Τηλ: 210 8613739 / E-mail: info@dieleusis.gr / www.dieleusis.gr

Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1916. Έχει δημοσιεύσει 35 ποιητικές συλλογές και το έργο του κυκλοφόρησε σε δύο συγκεντρωτικές εκδόσεις («Σύνοψη Α', Β', Γ', Εγνατία, Παρατηρητής & Ποιήματα 1941 - 2002», Καστανιώτης). Έχει τιμηθεί με τις μεγαλύτερες διακρίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Μεταξύ άλλων: Βραβείο των Δώδεκα, Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών, Βραβείο Ουράνη, Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης, Διάσημα του Ταξιάρχη του Φοίνικα από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ.α. Η ποίησή του έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και ο ίδιος έχει μεταφράσει στα ελληνικά Γάλλους, Ισπανούς, και Λατινοαμερικάνους ποιητές. Η μεγάλη ποιητική του σύνθεση «Επιτάφιος» έχει μελοποιηθεί από τον Μάνο Χατζηδάκι. Είναι αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και πρόσφατα αναγορεύτηκε Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών.

Ένα ανοιξιάτικο, μες τον χειμώνα, πρωινό έφτασα στο σπίτι του διαπρεπή, πολυβραβευμένου ποιητή-ακαδημαϊκού και Αντιπροέδρου της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών Τάκη Βαρβιτσιώτη. Με υποδέχθηκε εγκάρδια στο σπίτι της οδού Εγνατίας 108 - ένα κόσμημα αρχιτεκτονικής, ένα από τα δυστυχώς ελάχιστα εναπομείναντα νεοκλασικά διατηρητέα της Θεσσαλονίκης.

- Κύριε Βαρβιτσιώτη, αν μου επιτρέπετε, να ρωτήσω τι σημαίνει «ποίηση» για σας;

- Έχω επανειλημμένα απαντήσει σε αυτό το ερώτημα και επαναλαμβάνω. Νομίζω πως δεν υπάρχει κανένας ορισμός για την ποίηση. Την απάντηση τη δίνει κάθε ποιητής με το έργο του. Γιατί, όπως έχω πει και άλλοτε, η ποίηση είναι μια κατάσταση μαγείας, κάτι το άρρητο, μια «άρρητη γέννηση», για να αναφερθώ στον τίτλο του ποιήματος μου, μια εισδοχή στην εποχή του θαυμαστού. Και η πίστη μου αυτή γίνεται όλο και περισσότερο αδιάλλακτη όσο μέρα με τη μέρα εξακριβώνω πως είναι η μοναδική προσωπική έκφραση που απομένει ακόμα, η έσχατη, αν θέλετε, επιβεβαίωση μιας ανθρώπινης ευγένειας μέσα σ' αυτόν τον θρίαμβο της ανωνυμίας και του τεχνοκρατικού πολιτισμού που ζούμε, ο πιο καίριος, υπεύθυνος και ιερός λόγος που μπορεί να προσφέρει ο άνθρωπος στο χείλος της αβύσσου ή στην κορυφή της πιο απίθανης ευτυχίας. Τελικά η ποίηση δεν παύει να υπάρχει και δεν θα πάψει να υπάρχει, όσο κι αν φαίνεται ζοφερό το μέλλον, παρά μονάχα αν εξαφανιστεί ο άνθρωπος.

- Ο Λυρισμός, ποια θέση έχει στην εποχή μας; Μπορεί να την εκφράσει ή μήπως είναι πολύ σκληρή για να συμβεί κάτι τέτοιο;

- Δυστυχώς η εποχή μας, αποτρόπαιη και απάνθρωπη, δεν παρέχει καμιά δυνατότητα επιβίωσης του λυρισμού. Αντίθετα ευνοεί να γράφονται αντι-ποιήματα και αυτά φαίνεται την εκφράζουν.

- Ποιους ποιητές διαβάζετε; Έχετε ιδιαίτερη προτίμηση στην Λατινοαμερικανική ποίηση και γιατί;

- Διαβάζω πολλούς ποιητές από όλο τον κόσμο, όπως βέβαια και Έλληνες που βρίσκονται πάντα στην παγκόσμια πρωτοπορία. Να παραθέσω ονόματα; Θα ήταν ένας απέραντος κατάλογος. Αρχίζοντας από τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε, τον ασύγκριτο Άγγελο της νύχτας, και τα μεγάλα ονόματα των Μπωντλαίρ, Μαλλαρμέ, Ρεμπώ, Βερλαίν, θα έφθανα έως τον κορυφαίο ίσως ποιητή του περασμένου αιώνα, τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε και θα συνέχιζα με τους σπουδαίους νεώτερους ποιητές Απολλιναίρ, Ρεβερντύ, Ελυάρ, Σαιν-Τζον Περς, Πάουλ Τσέλαν, Ντύλαν Τόμας, Πάστερνακ, Λόρκα, Αλμπέρτι, Χιμένεθ, για να καταλήξω στις ανυπέρβλητες μορφές του Χαίλντερλιν, του Νοβάλις, του Κητς και του Σέλλεϋ.

Βέβαια με εντυπωσιάζει ιδιαίτερα η λατινοαμερικανική ποίηση γιατί είναι ζωντανή, πηγαία, αυθόρμητη, αυθεντική ποίηση με απόκλιση προς το φανταστικό. Με επιφανείς εκπροσώπους όπως ο Πάμπλο Νερούδα, ο Οκτάβιο Πας, ο Βιθέντε Ουιντόμπρο, ο Ρουμπέν Νταρίο, ο Σεζάρ Βαγιέχο, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες και πολλοί άλλοι σε αντίθεση με την δυτική ευρωπαϊκή που τώρα προσφέρει κατά το πλείστον την εικόνα ενός αδιεξόδου, πάσχει από έναν εγκεφαλισμό και μια στεγνότητα και παρουσιάζει όλα τα συμπτώματα μιας σοβαρής κρίσης που μολαταύτα μπορεί να πραγματοποιήσει την υπέρβαση και να αποτελέσει την αφετηρία μιας καινούργιας ποιητικής εμπειρίας.

- Διαβάζουμε στο βιογραφικό σας πολλά, μα πάρα πολλά βραβεία. Σας συγκινούν τα βραβεία; Τι θέση μπορούν να έχουν στη ζωή ενός ποιητή;

- Θα ήταν υποκρισία να ισχυριστεί κανείς ότι δεν τον συγκινούν τα βραβεία. Προσφέρουν οπωσδήποτε μια ικανοποίηση και μας κολακεύουν. Έχουν όμως αναμφίβολα μια συμβατική αξία. Αλίμονο αν πιστέψει ένας ποιητής ότι μπορεί να διασωθεί από τα βραβεία. Ο χρόνος είναι ο σπουδαιότερος κριτής και ο ποιητής διασώζεται μόνο αν το ίδιο το έργο του είναι ικανό να αντέξει στο χρόνο. Αλλά η ιστορία μάς διδάσκει ότι πολλές φορές και η διαχρονικότητα ακόμα δεν επαρκεί.

- Πολιτική και ποίηση. Μπορεί ένας στίχος να αλλάξει τον κόσμο;

Με αφάνταστη λύπη διαπιστώνω ότι σήμερα κυριαρχεί η πολιτική. Και μάλιστα η βάναυση και εγκληματική πολιτική. Έτσι ολόκληρη η ανθρωπότητα απειλείται με θάνατο και η αποστολή του ποιητή διευρύνεται ακόμη περισσότερο. Είναι υποχρεωμένος να τεθεί σε επιφυλακή, να καταγγείλει κάθε τι που μολύνει τον άνθρωπο, να αγωνιστεί για την εξανθρώπιση του πραγματικού και την διάδοση των αιώνιων χριστιανικών αξιών. Με ποιο θαύμα λοιπόν θα μπορέσει τελικά ο ποιητής να ξανακερδίσει τον χαμένο λόγο, να διασώσει τη μνήμη των ουρανίων πραγμάτων, να χαιρετίσει ξανά την ομορφιά, εκείνη την ομορφιά που ο Αρθούρος Ρεμπώ κάθισε στα γόνατα του, πριν από πολλά χρόνια, και τη βρήκε πικρή; Ίσως περνώντας ανάμεσα από τη σιωπή, ανάμεσα από την εκθαμβωτική λάμψη της λευκής σελίδας, που επάνω της έχει γραφτεί το μυστήριο της σταύρωσής του. Ωστόσο, υπάρχει κάτι που πρέπει να γίνει κατανοητό. Η υπερβολική παρέμβαση της διάνοιας στην ποίηση καταντά αμάρτημα. Το θαύμα της ποίησης δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς μια προσωπική αφέλεια και αυθορμησία. Τότε μονάχα η σιωπή μπορεί να τραγουδήσει, όπως ομολογεί ο Οκτάβιο Πας, και να γίνει ποίηση.

Τι ευτυχία θα ήταν να μπορούσε ένας στίχος να αλλάξει την πραγματικότητα! Αλλά η πραγματικότητα, κυρίως στις μέρες μας, είναι αδυσώπητη και επηρεάζει ολέθρια τον ποιητή. Καταργεί την ευαισθησία, κατατέμνει τα αισθήματα του με το ψυχρό λεπίδι ενός ανατόμου και τον υποχρεώνει να μην ονειρεύεται, αλλά να διανοείται! Ωστόσο η υπέρβαση είναι αναγκαία. Έτσι, εγώ τουλάχιστον, δεν μπορώ να αποδεχθώ αυτή την τόσο παγερή και απάνθρωπη προοπτική, αυτή την περίπτυξη του θανάτου και αγωνίζομαι πάντα να ξεπεράσω τη φρικτή, ανελέητη πραγματικότητα που ζούμε, να διασώσω την αυταπάτη, να συντηρήσω τους χτύπους της καρδιάς. Γιατί στους σημερινούς ποιητές εναπόκειται να προβούν σε μια υπέρβαση του πραγματικού, να ψελλίσουν κάποιες λέξεις ζωοποιές, να εξαπολύσουν κύματα φωτός, που είναι πρωτίστως πηγές ελπίδας για όλους τους ανθρώπους.

- Θρησκεία και ποίηση. Το σχέση μπορεί να έχουν;

- Υπάρχει νομίζω ένα σημείο όπου η ποίηση και η θρησκεία συναντιούνται. Εξάλλου θα μπορούσα να παραλληλίσω την ποιητική στάση με την στάση εκείνου που προσεύχεται, γιατί η ποίηση δεν είναι παρά μια επικοινωνία με το Θεό, μια συνάντηση του Θεού μέσα μας, ένα είδος προσευχής, ενώ η Γέννηση τον Χριστού είναι για μένα το σπουδαιότερο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας, και η Χριστιανική διδασκαλία το αιώνιο και πιο τέλειο πρότυπο πνευματικών και ηθικών αξιών που διαθέτουν οι άνθρωποι από θεία χάρη για να οικοδομήσουν κατά κάποιον τρόπο σωτήριο τη ζωή τους και το καλύτερο μέσο για τον θρίαμβο της αγάπης και της ειρήνης στον κόσμο. Απόρροια αυτής της πίστης μου ήταν η δημιουργία της ποιητικής σύνθεσης «Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία» που τη θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική, γιατί, ύστερα από μια μακρόχρονη περιπλάνηση μου στο χώρο της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας ποίησης, έγινε η αιτία να επανασυνδεθώ με την παράδοση, να ξαναβρώ τις ρίζες μου, να επαληθεύσω την ελληνοχριστιανική μου ταυτότητα. Και θα ήθελα εδώ να σημειώσω ότι η επανασύνδεση αυτή με την παράδοση δεν σημαίνει μια ταύτιση μορφική μαζί της. Δεν βλέπω την παράδοση σα μια δεδομένη, αναλλοίωτη και ανεξέλικτη μορφή. Για μένα η παράδοση δεν είναι ένα νεκρό σχήμα, μα κάτι βαθύτερο. Είναι το σύνολο, η συνισταμένη των αιώνιων εκείνων αξιών που κατόρθωσαν να επιζήσουν από γενιά σε γενιά και που συνθέτουν το ζωντανό πολιτισμό ενός λαού, είναι ο «περιούσιος σπόρος κάποιας ολόφωτης ζωής / που επαναλαμβάνεται από φυτό σε φυτό / η αναμμένη δάδα που μεταβιβάζεται από χέρι σε χέρι» για να αναφέρω κάποιους παλαιότερους στίχους μου.

- Η Πολιτεία σάς έχει αναγνωρίσει πανηγυρικά. Πώς αισθάνεστε;

- Στην Πολιτεία (Υπουργείο Πολιτισμού, Ακαδημία Αθηνών, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Προεδρία της Δημοκρατίας) θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για τις πολλαπλές μεγάλες διακρίσεις που μου έχουν απονείμει (Α' Κρατικό Βραβείο, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Διάσημα του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος και άλλα).

- Η ποίηση έχει χαρίσει στην Ελλάδα δύο Νόμπελ Λογοτεχνίας, δύο βραβεία από τα σημαντικότερα στον κόσμο. Μπορεί ακόμα και σήμερα η Ελλάδα να περιμένει ένα τέτοιο μεγάλο βραβείο;

- Δικαιότατα η Ελλάδα κέρδισε δύο βραβεία Νόμπελ (Σεφέρης, Ελύτης) γιατί όπως προανάφερα, η χώρα μας βρίσκεται στην πρωτοπορία της παγκόσμιας ποίησης. Θα έπρεπε όμως να είχαν απονεμηθεί τουλάχιστον άλλα δύο Νόμπελ νωρίτερα στον Καζαντζάκη και στον Σικελιανό, που δυστυχώς όπως είναι γνωστό η πολιτική εμπάθεια της τότε κυβέρνησης με τη συνεργασία του κ. Σπύρου Μελά υπονόμευσε τις προθέσεις της Σουηδικής Ακαδημίας. Όσον αφορά στον υπαινιγμό σας για μελλοντική πιθανότητα απονομής βραβείου Νόμπελ σε Έλληνα ποιητή, με υποχρεώνετε να σας εξομολογηθώ ότι τα τελευταία έξι χρόνια είμαι συνεχώς υποψήφιος με προτάσεις από ξένα Πανεπιστήμια και διακεκριμένους ποιητές και, βέβαια, από εταιρίες Ελλήνων λογοτεχνών και από το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. Και με την ευκαιρία τούτη, ας μου επιτραπεί να υπενθυμίσω ότι όταν τιμήθηκε ο Ελύτης με το βραβείο Νόμπελ, ένας κορυφαίος πνευματικός άνθρωπος, ο Π. Κανελλόπουλος είπε στη Βουλή χαρακτηριστικά: «Χαίρομαι γιατί τιμήθηκε ο Ελύτης, αλλά λυπούμαι διότι θα άξιζε να τιμηθεί κάποιος ποιητής της Θεσσαλονίκης και διότι η πόλη αυτή είναι μια ζωογόνος εστία ποιήσεως, άξια θαυμασμού».

- Ποιες οι σχέσεις του ποιητικού σας λόγου με τη μουσική;

- Οι στενές σχέσεις του ποιητικού λόγου μου με τη μουσική προσδιορίζουν, νομίζω, κατά τρόπο καθοριστικό όλο μου το έργο: Γιατί, κατά τη γνώμη μου, η μουσική μιλά κατευθείαν στην ψυχή, είναι η γλώσσα των αγγέλων, η γλώσσα που τελειώνουν όλες οι άλλες, όπως λέει ο Ρίλκε, πραγματοποιεί χωρίς καμία επέμβαση του λογικού την αρχική μυστική πράξη. Επομένως μόνο μια μουσική χρήση του λόγου, όπου ο λόγος, πέρα από κάθε πρακτική σημασία και με λευκά διάκενα σιωπής, μεθίσταται σε μιαν άρρητη κατάσταση, μπορεί να μας οδηγήσει από δρόμους που δεν έχουν καμία σχέση με τη νόηση στην ποίηση, στην αληθινή ποιητική γλώσσα που δεν είναι ένα σύστημα λογικό, αλλά ένα σύστημα μαγικό «μία ακολουθία μαγικών γυμνασμάτων» όπως αποφαίνεται ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

- Τι σας αντιπροσωπεύει περισσότερο από το σύνολο του ποιητικού σας έργου; Αναφέρατε μας ένα χαρακτηριστικό ποίημα ή απόσπασμα και το τι σας συνδέει με αυτό.

- Δε μπορώ να ξεχωρίσω κάτι από το έργο μου ούτε να επιλέξω. Κάθε ποίημα μου έχει μια μοναδικότητα και κάθε συλλογή μου αντιπροσωπεύει μια διαφορετική φάση της ποιητικής δημιουργίας μου. Δεν θα δημοσίευα ποτέ κάτι που δεν θα το θεωρούσα μοναδικό. Το πιο χαρακτηριστικό μου τετράστιχο πιθανόν να είναι αυτό που εμπεριέχεται στην ποιητική συλλογή μου «Νήματα της Παρθένου»:

Άφησε πίσω σου ολόκληρη τη συγκομιδή σου
Και φύγε όπως ήρθες
Με τα χέρια αδειανά
Η αθωότητα μόνο διαρκεί.

Για μένα προσωπικά αυτό το τετράστιχο συνοψίζει όλα τα ίχνη της πορείας μου σ' αυτή τη ζωή, ολόκληρη μια συγκομιδή από σταγόνες αίματος και αποτελεί το απόσταγμα μιας μακρόχρονης επώδυνης ποιητικής εμπειρίας που με βοήθησε να ανακαλύψω στο τέλος αυτής της πορείας τη ματαιότητα της απόκτησης εγκόσμιων αγαθών.

- Ένα προσωπικό σας μήνυμα για τους αναγνώστες.

- Να ενστερνισθούν όλοι οι άνθρωποι τις πνευματικές, χριστιανικές, ανθρωπιστικές αξίες, και να ανακαλύψουν την αγάπη και την ποίηση που είναι η πιο ανιδιοτελής ενασχόληση τοι ανθρώπου, όπως είπε ένας μέγιστος οικουμενικός ποιητής, ο Φρειδερίκος Χαίλντερλιν, και που αποτελεί έναν σίγουρο τρόπο για να οδηγηθούν όλοι σ' έναν καλύτερο, ανθρωπινότερο κόσμο και να γίνουν περισσότερο ευτυχισμένοι. Το μήνυμά μου μπορεί να φαίνεται ουτοπικό, αλλά ας μην λησμονούμε πως ό,τι μεγαλειώδες έγινε στην ιστορία της ανθρωπότητας υπήρξε πάντοτε το αποτέλεσμα της πίστης σε μια ουτοπία. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τη δυνατότητα να ονειρευτεί, χωρίς την ουτοπία. Και η ποίηση είναι η αναπνοή μας. Είναι αυτή ακριβώς που μας ωθεί από την ουτοπία στο όνειρο, που μας επιβεβαιώνει ότι «είναι ακόμα το όνειρο δυνατό», όπως έγραψα κάποτε, αυτή που μεταμορφώνει την πραγματικότητα και επιδρά ευεργετικά στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Μας αποκαλύπτει τον ίδιο τον εαυτό μας, μια αθάνατη ψυχή, μια αιώνια ανάγκη του γαλάζιου. Μέσα σε κάθε ποιητή, ακόμα και τον άθεο, σαλεύει ένας Ιησούς και πάνω από όλα το ποίημα επιτρέπει στον ποιητή του να πεθάνει στον Σταυρό. Και είναι καιρός νομίζω να καλλιεργηθεί η ιδέα ότι η ποίηση, όπως και η τέχνη γενικότερα, είναι ένας σταυρός μαρτυρίου που τον σηκώνουν μερικοί άνθρωποι -σημαδεμένοι από την μοίρα, μία νόσος εκ γενετής, όπως υποστήριξα και άλλοτε.

- Πρόσφατα, νομίζω το 1992, έχετε αναγορευτεί Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών. Πώς βλέπετε αυτή τη μεγάλη διεθνή διάκριση;

- Πραγματικά είναι μια ύψιστη διεθνής αναγνώριση όταν μάλιστα ληφθεί υπ' όψη ότι μέλη της Διοικούσας Επιτροπής της Οργάνωσης είναι δύο νομπελίστες ποιητές, ο Γιόσεφ Μπρόντσκι και ο Ντέρεκ Ουόλκοτ, μέλη δε απλά ποιητές παγκόσμιας φήμης όπως ο επίσης νομπελίστας Οκτάβιο Πας και άλλοι, όπως ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο Ραφαέλ Αλμπέρτι, ο Τζέσλαβ Μίλος, ο Φερλινγκέτι, η Μάργκαρετ Γιουρσενάρ, οι δικοί μας Ελύτης και Βρεττάκος, κ.α.

Θεσσαλονίκη, 8 Μαρτίου 2008

Η συνέντευξη που παραχώρησε ο Τάκης Βαρβιτσιώτης
στην Γιώγια Σιώκου δημοσιεύθηκε στο Διμηνιαίο Περιοδικό
Λόγου και Τέχνης Νέα Σκέψη
Χρόνος 46ος – Περίοδος Γ’ – Μάρτιος-Απρίλιος 2008 –
Τεύχος 496 (2)

Καλοκαιριάτικο απομεσήμερο και στην αχλύ των ελαιώνων βάδιζα κάτω από τον πυρωμένο ήλιο με προορισμό το Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Στο Συμπόσιο Ποίησης 1995 παρουσιαζόταν, από τον καθηγητή Μιχάλη Μερακλή, το πρώτο μου βιβλίο. Μόλις είχε εκδοθεί Ο εμπαιγμός των ειδώλων, μαζί με τα 70 συλλεκτικά βιβλία, και είχε ήδη προηγηθεί η πρώτη παρουσίασή του στο Γαλλικό Ινστιτούτο από τον διεθνολόγο Παναγιώτη Καραφωτιά, συγγραφέα και ποιητή, τότε διευθυντή του ΟΗΕ στην Ελλάδα, και τον χαράκτη Γιάννη Γουρζή, τον καλό μου συνάδελφό στην Τράπεζα της Ελλάδος, που το είχε κοσμήσει με τις ξυλογραφίες του. Μ' ένα σακ βουαγιάζ στον ώμο, βάδιζα μεγάλες αποστάσεις, από την εθνική οδό, όπου με άφησε το λεωφορείο, μέχρι το Πανεπιστήμιο. Θυμάμαι τον εαυτό μου ν' αναρωτιέται προς τι τόσες θυσίες, τόση ταλαιπωρία, τόσος πόνος. Απελπισμένη, κλαίγοντας, βάδιζα ολοένα, ολομόναχη, δίχως να γνωρίζω τι ήταν αυτό που μ' έσπρωχνε σ' αυτό το σκοπό, έχοντας στη σκέψη μου τα δυο αγαπημένα μου παιδιά που είχα αφήσει πίσω να τα φροντίζει ο πολυάσχολος σύζυγός μου, ενώ εγώ, η μάνα, τα είχα εγκαταλείψει. Αβάσταχτη ερημιά.

Έκλαιγα, έκλαιγα, μέχρι που έφτασα στα πρώτα σκαλοπάτια του Πανεπιστημίου. Σκούπισα τα δάκρυα και με αποφασιστικό βήμα τ' ανέβηκα και βρέθηκα στο αμφιθέατρο. Κι εκεί ένιωσα ότι κάτι εξαιρετικά σημαντικό είναι για μένα προδιαγεγραμμένο. Τώρα τα πόδια μου έτρεμαν. Σέρνοντας τα βήματά μου πήγα και κάθισα σε μία από τις τελευταίες σειρές. Ένα ρίγος διαπερνούσε όλο μου το κορμί και ιδρώτας αυλάκωνε το πρόσωπό μου...

Όταν το Συμπόσιο τελείωσε, είχα πια συνέλθει και ήμουν εντελώς καλά. Ο Μιχάλης Μερακλής είχε διαβάσει την εισήγησή του για το βιβλίο μου και μαζί πολλά ποιήματά μου. Στη σκέψη μου ήρθαν οι απαγγελίες της Τζένης και του Λυκούργου Καλλέργη από εκείνη την πρώτη παρουσίαση στο Γαλλικό Ινστιτούτο, που είχε αναπάντεχα εξαιρετική επιτυχία. Είχα βιώσει δύο αξέχαστες εμπειρίες και τώρα επέστρεφα στην Αθήνα, ήρεμη κι ευτυχισμένη.

...στο τέλος του ίδιου καλοκαιριού, μου τηλεφώνησε ο εκδότης μου για να μου πει πως είχε φθάσει για μένα ένα γράμμα από την Νέα Υόρκη. Πήγα τρέχοντας, την ίδια μέρα, να το παραλάβω και κρατώντας το κλειστό στα χέρια μου, ερμήνευσα όλη τη ζωή μου δίχως να γνωρίζω τι γράφει. Το γράμμα ήταν από τον Αντώνη Δεκαβάλλε, επίσημο προσκεκλημένο του Συμποσίου, και διαβάζοντάς το συγκινήθηκα τόσο πολύ, που δεν το αποχωριζόμουν ούτε λεπτό, ακόμα και όταν κοιμόμουν. Από τότε, με τον σημαντικό ποιητή, και διακεκριμένο άνθρωπο των γραμμάτων, ξεκινήσαμε να αλληλογραφούμε, μέχρι που χάθηκε. Μου δώρισε τον πρόλογο στο δεύτερο βιβλίο μου, την Αναπαράσταση του Ανέφικτου, ένα βιβλίο αφιερωμένο στον Γιάννη Ρίτσο*, τον γίγαντα της λογοτεχνίας, που με έπεισε να ασχοληθώ σοβαρά με την ποίηση. Σαν ένδειξη απέραντης ευγνωμοσύνης προς τον Αντώνη Δεκαβάλλε, του αφιέρωσα το τέταρτο βιβλίο μου Σφυρήλατο μετάξι. Ο πρόλογός του είχε γίνει η αιτία να εκδοθεί η Αναπαράσταση του ανέφικτου, όπως μου εξομολογήθηκε ο τότε υπεύθυνος, για τους νέους συγγραφείς, συνεργάτης του εκδοτικού οίκου.

Τον Αντώνη Δεκαβάλλε δεν τον γνώρισα ποτέ από κοντά. Όμως με την αλληλογραφία τόσων ετών, είχα την τύχη να γνωρίσω έναν εξαιρετικά σημαντικό Άνθρωπο που τώρα φέγγει, πάμφωτος, στα βάθη των μεγάλων οριζόντων.

Γιώγια Σιώκου

Η Γιώγια Σιώκου γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης και ζει στην Αθήνα. Ήταν υπάλληλος της Τραπέζης Ελλάδος και υπηρέτησε στη Βιβλιοθήκη των Οικονομικών Μελετών της. Δέθηκε ιδιαίτερα με τους συναδέλφους και τα προβλήματά τους και συμμετείχε σε όλους τους μεγάλους αγώνες της ΟΤΟΕ τις δεκαετίας 1980 και 1990. Είναι παντρεμένη με τον Σωτήρη Σιώκο και έχουν αποκτήσει δύο παιδιά.

Μια συνάντηση με τον Γιάννη Ρίτσο στάθηκε η αφορμή για μακρόχρονη γνωριμία. Ήταν αυτός που την έπεισε ν' ασχοληθεί σοβαρά με την Λογοτεχνία. Τα ποιήματα της Γιώγιας Σιώκου μετέφρασε πρόσφατα στα Αγγλικά, ο διεθνώς καταξιωμένος μεταφραστής Ντέιβιντ Κόνολι.

Η ποιήτρια είναι μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Λογοτεχνίας (UNESCO), των Φίλων του Ιδρύματος Ελευθέριος Βενιζέλος στα Χανιά, των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη, του Πολιτιστικού Τμήματος του Συλλόγου της Τραπέζης Ελλάδος, των Πνευματικών Δημιουργών του νομού Χανίων και των Φίλων της Unisef.

Η ποίησή της έχει δημοσιευθεί στη ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ, στα ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, στη ΛΕΞΗ, στον ΠΕΡΙΠΛΟΥ, στην ΑΡΙΑΔΝΗ, ΝΕΑ ΣΚΕΨΗ, ΟΜΠΡΕΛΑ και σε άλλα λογοτεχνικά έντυπα και ανθολογίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Βουλγάρικα και Ισπανικά και έχει τιμηθεί με βραβεία και διακρίσεις. Μίλησε σε τιμητικές εκδηλώσεις για τους ποιητές Γιάννη Ρίτσο, Τάσο Λειβαδίτη, Μανόλη Αναγνωστάκη. Μόλις εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο, παρουσιάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας από τον Πανεπιστημιακό κ. Μιχάλη Μερακλή, στο Συμπόσιο Ποίησης 1995.

Έχει εκδώσει 7 ποιητικές συλλογές. Η πρώτη εκδόθηκε στις εκδόσεις ΔΕΛΦΙΝΙ, οι επόμενες πέντε στις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ και η τελευταία, η Αρχαία μέλισσα, στον εκδοτικό οίκο Gutenberg - τυπωθήτω.

Η πρώτη ποιητική της συλλογή Ο εμπαιγμός των ειδώλων εκδόθηκε το 1994, επανεκδόθηκε το 1996 σε 77 συλλεκτικά βιβλία, με χαρακτικά του εκλεκτού συναδέλφου της - Εικαστικού της Τραπέζης Ελλάδος, διαπρεπούς Χαράκτη - Ζωγράφου, Γιάννη Γουρζή. Η ποιητική αυτή συλλογή είναι αφιερωμένη στη μνήμη της μητέρας της. Η αποδοχή του κόσμου ήταν πέρα από κάθε προσδοκία και τα ποιήματα μελοποιήθηκαν από τον Μουσικοσυνθέτη Στάθη Γκότση, συνεργάτη του Χρήστου Λεοντή.

Η δεύτερη ποιητική συλλογή Αναπαράσταση του ανέφικτου που εκδόθηκε το 1998, έχει πρόλογο του Έλληνα Καθηγητή Συγκριτικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης κ. Αντώνη Δεκαβάλλε. Είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Γιάννη Ρίτσου.

Η τρίτη ποιητική συλλογή Βαλς στα συντρίμμια 1999, κοσμείται από έργα ζωγραφικής του παγκοσμίως γνωστού Σέρβου Ζωγράφου, Καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών στο Παρίσι, V.Velickovic. Η επιμέλεια του βιβλίου είναι του διαπρεπούς γλύπτη και συναδέλφου στην Τράπεζα της Ελλάδος, Κώστα Καζάκου. Η ποιητική αυτή συλλογή είναι αφιερωμένη στον σύζυγο της Σωτήρη και στα παιδιά τους.

Η τέταρτη ποιητική συλλογή Σφυρήλατο μετάξι εκδόθηκε το 2000, επανεκδόθηκε το 2001 και κοσμείται με έργα του γνωστού Ζωγράφου Π. Γράββαλου. Είναι αφιερωμένη στον κ. Αντώνη Δεκαββάλε.

Η πέμπτη ποιητική συλλογή Στις παρυφές του ελίχρυσου, εκδόθηκε το 2002, επανεκδόθηκε το 2003 και την έχει επιμεληθεί και ζωγραφίσει ο Π. Γράββαλος. Ποιήματα μελοποιήθηκαν από τον Συνθέτη Γιώργο Χατζηχρόνογλου, Διευθυντή της Βυζαντινής Χορωδίας Αθηνών. Η συλλογή είναι αφιερωμένη στη θεία της Ανθούλα Μαρινάκη.

Η έκτη ποιητική συλλογή Αδιάθλαστη Μοναξιά εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2003, επανεκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2003 και κοσμείται με έργα του Ζωγράφου κ. Γιάννη Μίχα, πρ. Νομάρχη Πειραιά. Είναι αφιερωμένη στον Π. Γράββαλο.

Όλα τα βιβλία της Γιώγιας Σιώκου έχουν παρουσιαστεί με εξαιρετική επιτυχία στο Σύλλογο της Τραπέζης Ελλάδος, στο Μουσείο Μπενάκη, στον Φιλολογικό Σύλλογο "Παρνασσός", στη Στοά Βιβλίου, στο Βιβλιοπωλείο ΠΑΤΑΚΗ, στο Βιβλιοπωλείο ΠΑΡ' ΗΜΙΝ του κ. Ελευθέριου Τζανακάκη, στο Βιβλιοπωλείο ΕΥΡΥΠΙΔΗΣ, στη Νομαρχία, στο Δήμο και στην Αρχιεπισκοπή Χανίων, στο Δήμο Βριλησσίων, στο Δήμο Χαλανδρίου, στην Αίθουσα Πολιτιστικών εκδηλώσεων Συλλόγου Συνταξιούχων Τραπέζης Ελλάδος Θεσσαλονίκης, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη από την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.

Εισηγητές του έργου της Γιώγιας Σιώκου στις παρουσιάσεις ήταν οι κ κ Κώστας Γεωργουσόπουλος Πανεπιστημιακός, Γεώργιος - Αλέξανδρος Μαγκάκης Πανεπιστημιακός, Μιχάλης Μερακλής Πανεπιστημιακός, Ιωάννης Κουκιάδης Πανεπιστημιακός, Άρις Καζάκος Πανεπιστημιακός, Γιάννης Πανούσης πρ. Πρύτανης, Νίκος Μαρκάτος πρ. Πρύτανης ΕΜΠ, Γεώργιος Κουκουλές πρ. Πρύτανης Παντείου - Πρόεδρος ΟΜΕΔ, Διονύσης Μαυρόγιαννης πρ. Πρύτανης, Αναστασία-Βαλεντίνη Ρήγα Πανεπιστημιακός, Παναγιώτης Καραφωτιάς Πανεπιστημιακός - Συγγραφέας, Άγγελος Δεληβοριάς Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Ιωάννης Μαρκαντώνης Πανεπιστημιακός - Πρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, Κική Σαραντάκου Πανεπιστημιακός, Μίκα Ιωαννίδου Νομικός, Παύλος Ναθαναήλ Λογοτέχνης - πρ. Διευθυντής του BBC, Ελευθερία Αναγνωστάκη Πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, Δημήτρης Κακαβελάκης Δημοσιογράφος - Διευθυντής Φιλεκπαιδευτικής, Γιάννης Μίχας Ζωγράφος - Νομάρχης Πειραιά, Γεώργιος Κατσανεβάκης πρ. Νομάρχης Χανίων, Γ. Τζανακάκης πρ. Δήμαρχος Χανίων, Δημήτρης Νικολακάκης Πρόεδρος Πνευματικών Δημιουργών Νομού Χανίων, Παναγιώτης Γράββαλος Ζωγράφος - Χαράκτης, Γιάννης Γουρζής Ζωγράφος - Χαράκτης, Δημήτρης Παφίλης πρ. Πρόεδρος της ΟΤΟΕ, Τάσος Πετρόπουλος Νομικός, Χρήστος Καστορίνης Νομικός, Κώστας Βαλέτας Λογοτέχνης - Εκδότης περιοδικού ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, Διονύσης Βίτσος Εκδότης περιοδικού ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ, Ελένη Κλητοράκη Πρόεδρος Συλλόγου Συνταξιούχων Τραπέζης Ελλάδος, Δημήτρης Καραμβάλης Λογοτέχνης - Κριτικός Λογοτεχνίας, Κώστας Καρούσος Λογοτέχνης - Κριτικός Λογοτεχνίας, Δημήτρης Κράνης Λογοτέχνης - Κριτικός Λογοτεχνίας, Θόδωρος Καρζής Δημοσιογράφος - Λογοτέχνης, Ευάγγελος Ανδρέου Λογοτέχνης - Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τέχνης, Γιάννης Κουβαράς Λογοτέχνης - Κριτικός Λογοτεχνίας, Μαρία Πριπάκη - Φιλόλογος, Πόπη Ντουντουλάκη - Λογοτέχνις, Γιάννης Τζανής Λογοτέχνης - Κριτικός Λογοτεχνίας, Όθωνας και Κατερίνα Δέφνερ Λογοτέχνες, Βούλα Μανή Λογοτέχνης, Παύλος Τσίμας Δημοσιογράφος, Δήμητρα Γκουντούνα Δημοσιογράφος, Νίκος Ραγιάς Τραπεζικός, Χριστίνα Σουλτανίδου Τραπεζικός, Τάκης Βαρβιτσιώτης Ακαδημαϊκός - Ποιητής και πολλοί ακόμα άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών. Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Κρήτης κκ Ειρηναίος της έκανε την εξαιρετική τιμή να προλογίσει όλες τις εκδηλώσεις της που έγιναν στα Χανιά.

Σε πολλές από τις παρουσιάσεις των βιβλίων της Γιώγιας Σιώκου απήγγειλε μοναδικά ο επιφανής Ηθοποιός - Σκηνοθέτης - Μεταφραστής Θεατρικών Έργων πρ. Βουλευτής Λυκούργος Καλλέργης μαζί με την σύζυγο του εξαίρετη ηθοποιό Τζένη Κολλάρου - Καλλέργη.
Συγκλονιστική ήταν και η απαγγελία του Ντέιβιντ Κόνολι ερμηνεύοντας ποιήματά της στα Αγγλικά, στην εκδήλωση που έγινε προς τιμήν της στη Θεσσαλονίκη.

Ποιήματά της έχουν απαγγείλει, ακόμα, ο Σπύρος Φωκάς, η Μαριάννα Βλάχου - Καραμβάλη, ο Δημήτρης Πετράτος, η Ρόζα Μοτάκη, ο Λεωνίδας Μανωλικάκης, ο Ρήγας Αξελός κ.ά.